'n Man van min belang. Chris Karsten
Читать онлайн книгу.
tydens groot droogtes sny hy sy proteas sodat sy agent by die blommemark in City Deep teen daglig al die koeltrok vol vars blomme met hulle diep aromas van soet nektar kan inwag. Wanneer die son soggens oor die rûens van sy berge opkom, is sy proteas, ligpienk en rosig, donsig wit en blou, mauve en donkerrooi, en nog nat van die dou, reeds op pad na die rakke van bloemiste. Of hulle word gelaai in die vragruime van vliegtuie vir die blomsmouse in Londen en Parys en Amsterdam en Berlyn.
Die boer ry met die skeurploeg agter aan sy trekker, verby sy proteas, verby die dam, op teen die helling, na die klein plato waar hy noukeurig die driesgrond met die teodoliet uitgemeet en die penne ingeslaan het. Hy kon skaars twee akker uitmeet. Die res is te steil, te klipperig, ongeskik vir ’n blomland. Maar twee akker is genoeg vir sy eksperiment met die Serruria florida uit die Franschhoekberge en die Orothamnus zeyheri wat floreer in die dun, hoë lug.
Hy klim van die trekker af en gaan sit sy skofboks met koffie en beskuit in die skaduwee van die klipmuur van die bouvallige lapa. Dis opgerig deur die vorige eienaar, met net enkele verweerde stutpale nog staande, en van die dak se dekriet geen teken meer nie. Oor die man se behoefte aan ’n lapa hier teen die berghang kan hy net wonder. Hy het wel soms besoekers hier opgemerk voor hy die lap berggrond gekoop het, die lapa toe reeds aan’t verval. Seker die plek waarheen vriende gebring is om ’n vleisie te kom braai, hier in die groot stilte van die berge, om te ontsnap van ’n gejaagde lewe, om ’n bietjie vars berglug te kom adem, die fynbos te ruik en hulle kleure te waardeer: die wit raasheide, die blou disas, die skarlaken van die suurkanolle, die geelbosse en pienk klipkoesters.
Dêm! Dis sy wêreld hierdie. Waar jy nog, te midde van die gekwetter van jangroentjies en suikerbekkies en geelgatte, dieper geluide kan hoor, miskien God se gebrom oor die gemors wat elders van sy skepping gemaak word.
Die boer bestyg weer die trekker, kry sy merk in die gras, druk die hefboom van die hidrouliese koppeling. Hy kyk hoe die ploeg se tandskare in die gras van die harde bogrond insak en laat skiet die koppelaar. Hy sit skuins gedraai, sy een hand op die stuurwiel, die ander op die groot modderskerm, sy blik op die ploeg. Hy wil nie ’n skaar teen ’n stuk tafelbergkwartsiet breek nie, dis hoekom hy vanoggend sélf die ploegwerk doen.
Toe die son soos ’n goue skyf oor die pieke in die ooste hang en die laaste oggendskaduwees uit die hange en plooie van die berg verdryf, het die boer al byna een akker gebraak. Met die omdraaislag, besluit hy, gaan hy by die wenakker stilhou om sy rug te strek en in die koelte van die klipmuur swart koffie, soet en sterk, uit sy termos te skink.
Maar instinktief, net ná die omdraai, skop sy voet die koppelaar in en ruk die trekker tot stilstand. Hy druk die rand van sy vuilgevatte hoed teen sy bleek voorkop op, leun verder agtertoe, sy oë op die skare. In die ploegspoor lê nie grys kwartsiet met glimmers in die oggendson nie, eerder iets dofwit, soos die ou gebeente van ’n dier.
Hy spring agter van die trekstang af, hurk by die ploeg, druk sy vingers tussen die sagte kluite in, die reuk van vars grond in sy neus. Hy krap die grond, klam en koel in sy hande, van die been weg en ontbloot ook kleiner bene wat agtertoe uitgedolwe in die ploegvoor lê.
“Wat de moer?” sê hy hardop en sit terug op sy hurke.
Hy is ’n deeglike boer, neem nie impulsiewe besluite nie, het lank getob en oorweeg en nagelees of die twee akker se berggrond geskik sal wees vir die wit bruidsblomme en die seldsame vleirosies, albei klein Proteaceae-spesies. Nooit in sy oorwoë beplanning was daar die moontlikheid van beendere nie. Nie súlke bene nie. En hy ken beendere, dié van diere, duikertjies en grysbokkies, kleiner prooi van rooikatte en muskeljaatkatte, ook dié van blouape en bobbejane wat uit die berge kom om die kloof se groentetuine en vrugteboorde te plunder.
Steeds gehurk lig hy die hoed van sy kop en vee die sweet met die hoed van sy voorkop weg en steun orent. Langs die klipmuur by sy eetgoed is sy selfoon, maar hy het nie die nommer van Uniondale se polisie nie. Ook nie ’n vrou onder in die plaashuis wat hy kan bel nie – sy lê al tien jaar in Uniondale se begraafplaas; longembolie. En die kinders is toeka al uit die huis uit; boerdery staan hulle nie aan nie.
Hy haak die ploeg af en ry met die trekker terug, af teen die helling, verby die dam na sy huis om die luitenant op Uniondale te bel oor die vonds in sy braakland.
Die luitenant en sy konstabel vat twee ure voor hulle opdaag en sy werk moet staan en wag. Hy ry met sy bakkie voor die vangwa uit, terug na die plato en gaan hurk saam met hulle by die beendere. Die polisiemanne stem saam: dis nie die bene van ’n dier nie. En dit lê reeds lank begrawe in dié stuk veld wat so oorgroei is deur wilde gras en onkruid en bergheide.
“Dis g’n tradisionele graf nie,” sê die luitenant en haal sy selfoon uit. Hy waggel dik van buik en heup na die klipmuur om sy streekkommissaris te bel. Hy loop eers ’n paar treë diékant toe, dan daai kant toe, die selfoon uitgestrek voor hom om ’n sein te kry.
“Wat sê jou kommissaris?” vra die boer toe hy terugkom.
“Staak die grouery, sper die gebied af, beveilig en bewaak dit. En wag.”
Die boer kyk hoe die konstabel ’n geel banier afrol en ’n groot vierkant begin afspan, die skeurploeg in die middel daarvan. Toe hy klaar is, kom staan die konstabel by hulle in die koelte van die muur en hulle gesels oor die weer en oor politiek en oor misdaad, tot die gelui van die luitenant se selfoon hulle onderbreek.
“Hulle is op pad,” sê die luitenant toe hy die selfoon terugsit in sy sak.
Laatmiddag neem die boer ook die nuwe aankomelinge met die tweespoorpad slingerend teen die berg op. Eerste uit die Baai is die voertuig van die polisie se tegniese eenheid met die kragopwekkers en mobiele booglampe, agter hom die K9-hanteerder met sy kadawerhond. Twee ure later uit die Kaap kom die moordspeurders, gevolg deur ’n forensiese span met mobiele laboratorium, en laastens die forensiese patoloog en sy assistent.
Die boer staan nuuskierig eenkant sy pyp en stop en gebruik twee, drie vuurhoutjies, suig sy wange hol en betrag die gewerskaf deur die rookwalms om sy kop. Oor die lapa se verweerde sementblad met gras en perdeblom en kakiebos in die barste, word ’n seilafdak op aluminiumpale opgeslaan. Die blad self word bedek met ’n groen swaardiensseil, langsaan nog ’n seil oor die klipperige veld, met ’n staansif daarop.
Binne die afgesperde vierkant word toue in ’n ruiterooster gespan en die werk begin, die grouers in wit oorpakke en met rubberhandskoene en waterstewels aan. In elke ruit word die grond tydsaam en noukeurig met troffels en tuingrafies uitgeskep, elke beenvonds met ’n verfkwas afgestof voor ’n staalpen met geel vlaggie geplant word.
Ná donker hang die vlaggies in die dieper wordende kuil slap in die stil berglug soos ’n ataktiese bedding geel affodille onder die skerpwit halogeenligte. Op die agtergrond die dreuning van ’n kragopwekker.
Die grond word in emmers geskep, uitgedra en deur die sif gegooi, en elke item wat nie deur die fyn maas val nie, word met pinsette opgepik en eenkant geplaas vir ontleding.
Kort voor middernag besluit die boer om huis toe te ry. Hy steek vas toe hy die luider toon in die ou patoloog se stem hoor: “Ek soek ’n forensiese antropoloog, môre al! Die beenkorteks van die skelette is al erg verkalk. Ek kan ’n kadawer ondersoek en die oorsaak van dood bepaal, maar ek het nie kennis van osteologie nie.”
“En die oorsaak van dood hier? Is dit moontlik om te raai?” vra ’n Kaapse moordspeurder.
“Alle dood,” sê die patoloog, “kan toegeskryf word aan suurstof, spesifiek en sonder uitsondering die gebrék aan suurstof. Of dit weens ’n messteek, bylhou, koeël, verwurging of wat ook al is, kan ek bepaal as ’n kadawer op my outopsietafel lê. Maar vir ou bene het ek ’n antropoloog nodig. Beantwoord dit jou vraag?”
Die maer antropoloog arriveer teen ligdag. Die boer is al op en vat hom na die uitgrawing in die braakland. Kort daarna kom die lorrie met die hyskraan. Die bestuurder wag hangend met getatoeëerde arms teen die oop deur, sigaret in die mond, vir die opdrag om sy voertuig nader te bring om die ploeg met die swaaiarm van die hyskraan uit die landery te lig.
Die boer betrag die omgeploegde kluite, blink soos glas in die skerp oggendson. In dele van die kuil is die uitgrawing