'n Ander mens. Zirk van den Berg
Читать онлайн книгу.
nie in ’n spoedlokval gevang word nie, nie ná wat sy vandag gedoen het nie. Sy het die wêreld ’n beter plek gemaak as wat dit vanoggend was. Nommer 4 is skoonveld, bokveld toe.
Die goue gloed van die son tref die regterkant van haar gesig en sy verstel die klapblinding. Die pad is steeds meestal reguit, sonder noemenswaardige landmerke in die omgewing. Die son sak stadig, brand rooi op die horison. Daar is ’n goeie kans dat sy aan die slaap kan raak of dat die pad haar kan hipnotiseer, maar sy wil so ver moontlik wegkom van ’n sekere plek in die middel van nêrens. Haar kopligte slurp die wit lyne op. Sy mik om reg langs hulle te bly, jaag immer suidwaarts. Kaapstad is ’n nag se ry ver.
Nommer 5
Ver van als, in ’n naamlose deel van die suidelike oseaan, dein die see. Die maanlig skyn silwer op die rug van ’n reusewese wat asemhaal in sy slaap. Op hierdie wye watervlakte begin ’n wind te roer, eers haas onmerkbaar, maar verander tog die plek van sy geboorte, vee gaandeweg sy eie spore uit. Waar hy ook al gaan, sal niemand sy oorsprong presies kan uitwys nie. Teen die tyd dat hy by mense uitkom, sal hulle net vaagweg beduie en sê hy kom uit die suidooste iewers. Hy skaaf oor stadig bultende golwe, duik deur diep trôe, streel een of twee keer oor die rûe van walvisse wat opkom vir asem, en waai verder. Die wind sleep homself voort, ’n wurm van weer wat iewers elders gaan gebeur.
Aan die suidwestelike punt van Afrika word hierdie wind in die tregter van Valsbaai ingedruk, tussen die skuins koppe van Kaappunt en Hangklip. Hy tel spoed op, klap soutsproei uit die kruine van branders. Hy tref die strand en dryf snerpende sand tussen die karige sinkpondokke deur, van Muizenberg tot Macassar. Hy huil om die sementsteenhuisies van die Kaapse Vlak en stamp teen die mure van die stewige voorstedelike wonings teen die hellings wat die vlakte begrens. Die wind skeur om die hoek van Duiwelspiek, hark Soutrivier se fabrieksgasse bymekaar en swiep deur die Kaapse middestad voordat hy koers kies oor Tafelbaai, uit na die oop see toe. Iewers in die Atlantiese Oseaan sal hy ’n stille dood sterf, en die Suid-Amerikaners sal van die hele gedoente niks weet nie.
Hier in die nasleep van die wind loei alarms. Honde blaf en blikkies rol met die klank van krieke. Die metaalagtige geluid dring deur ’n toe venster en in ’n slapende man se oorkanaal in. Jy kon netsowel sy naam vir hom gefluister het. Hy word oombliklik wakker, sy gedagtes ’n warboel sonder enige idee van sy omgewing, dis net ’n swart gat vol geraas. Vir ’n oomblik ervaar hy naakte vrees. Dan begin dinge een vir een in die donker vorm aanneem en hy benoem hulle soos die prentjies in ’n kind se eerste woordeboek – gordyn, kas, wekker.
Hy het nooit gedink hy gaan só lewe nie, met die beloftes van halfbegrypte fiksie wat stadig wurg in die greep van alledaagse verantwoordelikhede. Al was sy ambisies nog altyd te vaag om op te reageer, het die blote wete dat hulle daar is, onvervuld, nietemin ’n gevoel van mislukking in hom gevestig. Sy lewe haper, soos om met ’n halwe pak kaarte solitaire te speel. Sy werk by die stadsraad gee hom ’n inkomste, genoeg om sy eks-vrou tevrede te stel, of enigiemand anders wat aanspraak maak op sy geld, maar nie genoeg vir hom nie. Mense wat hom op skool of universiteit geken het, vra hom waarom hy nie ’n ander loopbaan gekies het nie, maar het self geen praktiese voorstelle te maak nie. Dis vir hom moeilik om vir hulle te sê hy wil geen loopbaan hoegenaamd hê nie, en het daarom die maklikste een gekies.
As hy maar net hierdie beginsel toegepas het toe hy ’n eggenoot gekies het. Pauline was beeldskoon en fassinerend, maar sy was harde werk. As hy aan haar verwagtinge kan voldoen, het hy destyds gedink, sal hy ’n bewonderenswaardige mens wees. Maar dit het nie so uitgewerk nie, en hier is hy nege jaar later, nog steeds besig om aan haar verwagtinge te probeer voldoen. Ten minste is haar verwagtinge nou suiwer finansieel. Dit dwing hom om vas te hou aan die sekuriteit van ’n vaste inkomste.
Hy dommel tussen wakker en slaap, gepla deur die geraas van buite af en ’n knaende hongerte. Hy draai om en probeer weer die pad droomland toe vat. Maar daar’s ’n gehamer aan die deur. Wat de hel? Hy staan op, in die hoop dat dit net ’n dronk buurman is, en gaan kyk deur die loergaatjie. Die man voor die deur lyk of hy iets te drinke gehad het, maar dis nie die dronkgat van onder af nie. Daniël sit die lig aan en maak die deur oop. “Frank.” Hy staan terug en laat die groot man inkom.
Normaalweg sou hy bly gewees het om vir Frank te sien, want hul verbintenis bied afleiding van sy alledaagse lewe. Frank is ’n entrepreneur wat nooit toelaat dat openbare opvattings oor ordentlikheid hom van ’n vinnige wins weerhou nie. Hy glo ’n mens kan die stelsel uitoorlê en probeer heeltyd nuwe maniere om dit reg te kry. Daniël vind dit moeilik om Frank se slenters ernstig op te neem. Om hulle te bevraagteken het nooit eens by hom opgekom nie. Hy vind dit opwindend om klein takies vir Frank te verrig, meestal net die optel of aflaai van pakkies met ongespesifiseerde inhoud. Dit bring hom in kontak met ’n wêreld wat anders is as die gewone, met die geïmpliseerde moontlikheid dat ook hy daardie milieu kan betree.
“Het ek jou wakker gemaak?” vra Frank en druk verby hom.
“Nee, die wêreld wil my nie vannag uitlos nie.”
“Ek het presies die teenoorgestelde probleem. En ek wil nie uitgelos wees nie.”
Daniël het Frank nog selde sonder minstens twee of drie ander mense in die omtrek gesien. “Waar’s die ander?”
Frank laat flop sy swaar lyf in ’n stoel in. Als van hom is buitengewoon groot, maar als is in proporsie. ’n Mens let nie sy grootte op nie, totdat jy hom langs iets anders sien. Nou laat hy die stoel klein lyk. “Elkeen het die een of ander fokken storie – meisies en vrouens en kinders. Ek weet nie wat met die wêreld aangaan nie. Rassie en Slier was nog laaste, maar Slier het bloedbek gekry by die laaste plek en is huis toe. Rassie het in die kar uitgepaas.”
Daniël onthou meteens dat hy in sy slaapklere is. “Miskien is dit tyd dat jy ook huis toe gaan.”
“Se moer. Ek’s nog lank nie gereed nie.”
“Fokkit, Frank, dis al ná twee.”
“Aag wat . . . Ek het nou die ouderdom bereik waar, watter tyd dit ook al is, die nag is nog jonger as ek.” Frank laat leun sy kop agteroor teen die stoel en maak sy oë toe. So lyk hy oud, selfs weerloos, al is hy seker net in sy vyftigs, raai Daniël. Dis sulke tye dat hy homself betrap met ’n gevoel van vertedering vir die man – wanneer daar niks oordadig of arrogant aan Frank is nie, en jy kan sien hy’s net vlees en polsende bloed, en dat ouderdom en kranklikheid hom ook bekruip, en dat hy eendag sy lewe sal verwyt en sal kla oor die feit dat hy niks geweet het nie van die goed wat Daniël hom nou sou kon vertel het, as hy gedink het dit sou help. Maar Frank sal nie nou kan verstaan of bereid wees om eens te luister nie. Hy is vasgevang in ’n rol wat hy vir homself gekies het. Warhoofdig as wat dit seker is, is daar nie baie mense wat die lewe van hul keuse het nie. Miskien is dit wat Frank so onweerstaanbaar maak – hy laat enigiets moontlik lyk, teen die verwagting in. Met iemand soos hy in die omgewing, lyk dit of daar die kans is om ’n fortuin te maak en met ’n pragtige meisie op te eindig, of om ten minste lekker te lag.
“Komaan,” sê Frank skielik. “Daar’s iemand aan wie ek jou wil voorstel.” Hy kom orent en gaan vat vir hom melk in die yskas.
“Ek moet môre werk.”
“Toe ek jou ouderdom was, het ek drie ure per nag geslaap, week in en week uit.”
“Ek’s nie so taf nie.”
“Moenie jý my ook nog in die steek laat nie. Dit sal net ’n uur wees, op die meeste. Komaan, man, dan skuld ek jou.” Hy hou sy sleutels na Daniël toe uit. Frank opereer in ’n wêreld van immorele verpligting. Hy deel links en regs gunste en gawes uit, en kollekteer dan daarteen soos lenings. Wat Frank eintlik bedoel is dat Daniël hom kan terugbetaal vir die lekker tye, die vertroue en die onvergeetlike oomblikke wat Frank oor die laaste twee jaar op sy pad gebring het.
“Gee my net kans om aan te trek.”
Daniël kry ’n skoon onderbroek en grawe gisteraand se boklere uit die wasgoedmandjie. Vyf minute later is hulle op die trap, op pad af na Frank se kar toe.
“Nou waar de hel is Rassie nou?”
Jy kan nie deur die kar se vensters