Buller se plan. Ingrid Winterbach
Читать онлайн книгу.
was niggies – haar ma was Selene se pa se suster. Fonny se pa is óf jonk dood, óf hy het verdwyn – daar is een of ander storie aan sy dood verbonde waaroor Ester nie seker is nie.)
Die geselskappie vroue (ook deur Ester noukeurig in die oog gehou) lyk of hulle veel plesier aan die aand en aan mekaar se geselskap het. ’n Vrou met kort, donkerrooi hare en lang ledemate (Truth Pascha – historikus, sê Fonny); ’n vrou met swaar, skouerlengte blonde hare wat soos Kathleen Turner lyk (Johanna Jakobsen, iets in ’n mediese veld); ’n vrou met ’n breë gesig en kunstig gekartelde hare (Maria Wildenboer, Freudiaanse terapeut); ’n vrou met ’n bob en ’n bril (’n skrywer, maar Fonny kan haar naam nie onthou nie), en ’n vrou met ’n spits, gespanne gesig en rooibruin hare (sy woon op die dorp, maar Fonny ken haar nie).
Later die aand kom die skilder Ross Bekker en sy metgesel by ’n tafel naby hulle sit. Die jong metgesel lyk soos ’n 1950-Coca-Cola-advertensie. ’n Groep mense skaar hulle spoedig om die skilder. Hulle vra hom na sy werk uit. Hy beantwoord alle vrae met ’n mengsel van onverskillige sjarme en klaarblyklike ongeduld. Fonny merk teenoor Ester op dat die skilder stoned to the eyeballs is. Die skilder verduidelik dat hy met die tema van herdenking werk. Ester luister onbeskaamd na die man met die geblaaste kop. Hy wil die intensiteit van die beeld ontbind deur die ruimte wat hy skep tussen die toeskouer en die kunswerk, sê hy. Hy wil idees opstel en hulle dan onteien. Sy beelde moet fenomenologies sowel as metafories werk, hy wil homself besig hou met die aard van beeldgebruik, met wat ’n beeld is. Hy wil beelde gebruik en demistifiseer. Die reeks gestreepte skilderye wat hy onlangs ten toon gestel het, het miskien té selfverwysend geword, sê hy. Hy wil sy abstrakte werk op ’n manier nieabstrak maak om sy eie intensies te ondermyn. Hy wil aan sy werk ’n hallusinatoriese polsslag gee. Die reeks grys skilderye het hy grys gemaak tot op ’n punt waar hulle heeltemal onsigbaar word, uitgedoof raak – uitsterf. Terwyl Ross Bekker praat, wieg sy metgesel – waarskynlik minnaar – liggies heen en weer op die stoel.
Mense in die groep hou aan vrae stel. Die skilder antwoord deurgaans met dieselfde nonchalance, asof hy nie by ’n gesprek oor sy werk betrek wil word nie. Hy praat weer oor die herdenkingsmotief in sy werk – sommige werk is minder en sommige meer direk kommemoratief – opgedra aan sy gestorwe vader, aan gestorwe vriende. Hy werk binne ’n bepaalde troop, sê die skilder (sy minnaar wieg swygend op die stoel). Die vergaderde groep om die tafel luister aandagtig, verruk. Hy probeer ’n korpus werk saamstel wat sy spirituele neigings – of begeertes – akkommodeer. ’n Lastige woord, sê hy – spirituele begeertes. (Hy lag ’n oomblik sag, kyk af. Lag in sy mou, dink Ester.) Hy wil die herdenkingsbeelde gebruik en vórentoe beweeg; hy wil die idee van sentiment, van rou, die geestelike dimensie gebruik en ágterlaat. In een van sy mees onlangse werke, sê hy, het hy ’n mausoleum probeer skep waarin hy werk met idees en beelde van skeuring en mutasie. Hy sou nooit die moontlikheid van volkome vernietiging wou onderskat nie. Wat nie gesê word nie, sê hy, is net so belangrik as wat gesê word. Maar in sy werk wil hy ook die visualiteit, die optikaliteit, die plesiér aanspreek. Op dié manier wei Ross Bekker uit oor sy werk, terwyl hy oor al die gretige aanhoorders se koppe heen op ’n onbepaalde punt in die verskiet staar.
Die jong metgesel se wange is blosend, ’n diep blos asof hy koors het. Sy mond is vol en rooi. Hy het ’n sfeer van vroulike misterie om hom. Hy dra ’n geruite hemp. Hy is sexy en in sy eie gedagtewêreld versink. Hy kyk nooit direk na die skilder of enigiemand anders nie. Sy blik bly, soos dié van Ross Bekker, iewers op ’n onbepaalde afstand gefokus. Hy sit woordeloos en passief op sy stoel, ten spyte daarvan dat die skilder soms na hom draai. Hy is tevrede en selfgenoegsaam – vol van ’n geheime wete van oorvloed. Hy is passief en voldaan – asof tyd vir hom geen hindernis is nie; asof hy nie soos ander mense aan die weë van tyd en verval, onrus en verveling onderwerp is nie.
Dis alles dieselfde, sê die skilder, die blomme en die klippe en die vliegtuie wat hy skilder.
Nee, dit is nie, daag een van sy aanhoorders hom uit.
Dis alles verf, sê die skilder.
Later beweeg Ross Bekker en sy metgesel na ’n ander tafel. Jan de Dood het nog nie sy opwagting gemaak nie. Ester gaan buite asem skep. Sy ruik ’n naderende klamte in die lug wat nie voorheen daar was nie. Om die maan het die newel verdiep tot ’n stralekrans van pers en rooi. Onder haar voete is sy bewus van die aarde se ligte welwing.
Na twaalf het Jan de Dood nog nie sy verskyning gemaak nie. Die gaste is daardeur geensins gedemp nie. Kort daarna besluit Ester en Fonny om te gaan. ’n Digte, koue mis het ondertussen onverwags oor die dorp opgekom. Die sigbaarheid is vinnig besig om minder te word. Ester en Fonny stap in die rigting van die bodorp. Die mis sluit hulle van die buitewêreld en van mekaar af. Dit verdof die klank van hulle voetstappe op die gruis. Dit word spoedig so dig dat voorwerpe langs die pad nog net in die beperkte lig van die straatlamp sigbaar is.
Ester vra Fonny vir die eerste keer uit na haar werk. Fonny sê sy skilder nie meer nie. Ester wonder eers of sy reg gehoor het. Sy wil weet waarom nie. Fonny sê dit is nie meer vir haar belangrik nie. Ester laat dit voorlopig daar. Sy wil nie verder daaroor praat voor sy Fonny nie na die voorval uitgevra het nie. Bo in die dorp neem hulle van mekaar afskeid. Ester gaan na die Gemoedsrus Kamers links van die historiese kerk, Fonny na Antie Rose se huis regs van die kerk, verby die ou begraafplaas. Vanaf hierdie punt begin Ester se voorneme vorm aanneem. Van hier af word sy bestendig en doelgerig.
tien
Sondagoggend drink Ester tee in die Dorpskafee. Daarna stap sy deur die verlate strate van die dorp. Om elfuur vermy sy die kerkgangers, maar draai tog effens in die omgewing van die historiese kerk in die hoop om weer die ma en die kind te sien wat die oggend van Selene Abrahamson se begrafnis hier op een van die bankies kom sit het. Laatoggend ry sy ’n entjie die dorp uit in die rigting van die oorlogsgrafte. Die middag slaap sy. Waarom sal sy nie van die geleentheid gebruik maak om uit te rus terwyl sy hier is nie? In die loop van die dag dink sy dikwels aan haar man en kind. Sy en die kind kan mekaar op die oomblik nie bereik nie, want die kind is op besoek by haar vader in ’n ander stad. Voor haar vertrek het Ester na die klere in die kind se kas gekyk – haar teenwoordigheid nog merkbaar daarin. Haar kamer ruik na vanielje. Sy is nouliks meer ’n kind. Sy is ’n meisie van agtien – ’n volwassene. Haar verhouding met Ester het vir die kind ander konsekwensies gehad as dié met haar (verlore) vader. Die vader was verlore en is weer teruggevind. Iets Bybels daaraan. Behalwe dat dit die kind se voorreg is om verlore te raak en weer teruggevind te word – nie die ouer s’n nie. Die kind het maande lank herhaaldelik snags van die vader gedroom. Eindelose variasies op die tema van die vader se dood, verminking, verlies, verraad. Die vader grynslag soos ’n dooie. In haar slaap roep die kind uit.
Die aand voor Ester se vertrek hierheen het die kind haar gebel. Sy het vertel van haar vader. Sy is by hom op besoek omdat hy weer terug is in die land van die lewendes. Hy was lank nie bereikbaar nie. Die kind het vertel dat sy steeds nagmerries het, selfs nou, by hom, by die vader. Die vader luister snags na haar asemhaling. Hy slaap lig. (Maande lank waaksaam leer slaap.) Sodra hy hoor haar asemhaling word swaarder (vertel die kind), troos hy haar al. Maar die nagmerrie volg nietemin. (Dit is onstuitbaar. Die onbewuste angste beur steeds na bowe.) Die kind roep uit. Sy het gedroom haar surrogaatvader is dood. (Die angstigheid om die vader se welsyn, om sy lewe, nog nie afgelê nie.) In die droom sê die kind herhaaldelik: Dit breek my hart! Oor en oor sê die kind in die droom: Dit breek my hart. ’n Volgende nag word haar asemhaling weer swaarder. Die vader troos haar al! Sy roep! Nou vervul hy ná al die verlore maande sy rol as vader – die vader wat waak oor die kind se asemhaling as sy slaap. Die vertroostende vader. Die kind droom daar is siek kinders wie se laaste wens dit is dat daar lyke aan hulle gegee word om met swart verf te bedek. Dit is nie duidelik in die droom of dit vir hulle plesier is nie. Die dooies word ritueel beskilder deur die terminale siek kinders. Al die maande, al die jare selfs, moes die kind haar kwel oor die vader se oorlewing. In die maande wat hy verlore was vir die wêreld en vir homself, wat sy nie geweet het of hy dood is of lewe nie, moes die kind deur die hel gaan. Om sy onthalwe moes sy die hel van vertwyfeling trotseer.
elf
Die mans, Salmon Senekal, Jakes Jones, Stefan Mendelsohn en Daan Theron gaan Sondagmiddag in die veld