Идегәй. Татар халык дастаны. Эпосы, легенды и сказания
Читать онлайн книгу.
«кием» дигән сүз булган.
62
Яр салу – аваз салу.
63
Бүз бала – биредә «асыл бала» мәгънәсендә.
64
Аякта – азакта, соңында.
65
Кайтием? – Кайсылай итәем, нишләтим?
66
Бәйге тоту – ярышта җиңү.
67
Яурын – калак сөяге, арка турысы.
68
Ал кара кеш – биредә ал сүзе төсне түгел, бәлки бик яхшы, югары сыйфатлы булуны аңлата.
69
Давылбаз – кош чакыру өчен күннән ясалган барабан.
70
Болгардаен (болгар кебек) – бу урында «күн» мәгънәсендә, болгари тун.
71
Айтулы – Идегәйнең хатыны булачак кыз исеме.
72
Ару – биредә «сылу» мәгънәсендә килә.
73
Кадыйрбирде – Туктамыш хан улы, 1419 елда үтерелә.
74
Xанәш – хан хатыны, ханча.
75
Аналыклар – тәрбияче өлкән хатыннар.
76
Ту бия – колынламаган бия.
77
Чүмәк – аяклы бишекнең астына куелган кран.
78
Төбәк – бишекнең төбе.
79
Семәк – бала тотыну өчен бишеккә куелган әйбер.
80
Алкыш – яхшы теләк.
81
Норадын – Идегәйнең улы. Вариантларда Норалын, Морадым, Нургали, Нургадил формасында да очрый. Тарихи документларда Нуретдин буларак билгеле. 1419 елда үлә.
82
Кам – камканың бер төре.
83
Йөрге – биләүсә.
84
Клакай камка – алтын яки көмеш аралаштырып, бизәкләп тукылган ефәк тукыма, чатма, парча.
85
Явыр – яу ире, яугир.
86
Карачы – биләр һәм мирзалар сыйныфының иң югары кешеләре.
87
Егач – җимеш агачы.
88
Сумгыллау – көязләнү.
89
Яу микән, ил микән – «дошман микән, дус микән» мәгънәсендә.
90
Кынаб – кын, кыны.
91
Шыгавыл – ишек сакчысы.
92
Сараяк – сары аяк, сары кәсә.
93
Аңдыру – кисәтү, сиздерү, аңына төшерү.
94
Куксымый – исләнми.
95
Чулман – Кама елгасы.
96
Мәлем – мәгълүм.
97
Иңкәю – иелү.
98
Искемне бирсәм – иләмәс – ягъни иске киемне бүләк итеп бирсәм дә кадерсезгә кимәс.
99
Тулгау – тезмәләп әйтү, җырлау.
100
Якмады – йогышмады, ошамады.
101
Кашкару – чаллану.
102
Кул – гаскәрнең бер як канаты.
103
Күч