Идегәй. Татар халык дастаны. Эпосы, легенды и сказания
Читать онлайн книгу.
– куш итү.
111
Утау – күчмә өй, тирмә.
112
Тимер тун – көбә, панцирь.
113
Раесы – уе.
114
Асу – билгесез, ят.
115
Кәмалның углы Киң Җанбай… – тарихи документлар буенча билгеле кеше, Туктамыш ханның вәзире.
116
Изү – күлмәкнең ал якасы.
117
Садак – ук, җәя сала торган савыт.
118
Нар – бер өркәчле дөя.
119
Улда, Вылда (Вилдан) – оҗмахта хезмәт күрсәтүче.
120
Ат тоту – исем тоту.
121
Тамагына алты хат тыгу – төрле тел белү.
122
Саба – кымыз йөртә торган зур күн савыт.
123
Чүбин аяк ат менгән – (чүбин аяк – агач аяк); бу юллар «аның җеназасы күтәрелер көн җиткән» дигәнне аңлата.
124
Субра – «гүзәл җырчы» мәгънәсендә, халык җырчысы. Дастанда җырчының исеме «Хубра» рәвешендә очрый.
125
Мөчә – әгъза.
126
Чокчыт – яңак сөяге.
127
Сыбай – атка атланган кеше.
128
Арыш – тәртә.
129
Сият – бизәк әйберләре.
130
Чапчак – кисмәк.
131
Аякчы – кәсә өләшүче. Хан мәҗлесендә хөрмәтле эш саналган.
132
Чала бурлы – ак белән кызыл катыш төс.
133
Тим Чуар – Идегәй атының исеме.
134
Бүз – китән, ак материя.
135
Бөйрәк – бөер.
136
Күңрәнә биреп – тамак кырып, көйләп.
137
Җәбә – җабага, яшь ат яки кыска колаклы ат.
138
Тибенге – тир үтмәсен өчен ат белән ияр арасына салына торган күн.
139
Канҗага – иярнең арт ягындагы күн капчык.
140
Атан – печкән дөя.
141
Мыгаю – сыгылу, хәлдән таю.
142
Кысрак – бу урында: «бия» мәгънәсендә.
143
Кукрай – кук – урай – үләнгә бай җир.
144
Суалмас – кипмәс. Ягъни суыктан үләнлек корымый торып, сөте кимемәс.
145
Уак – вак.
146
Кыдыру – бетергәнче йөрү.
147
Самур – җәнлек, кондызның бер төре.
148
Тунику – борынгы Монголиядә хакимлек иткән хан.
149
Тарун – үги ата.
150
Югалчы бала – өйсез, урам баласы.
151
Кырсак – шомлы.
152
Субратай – Субра атай.
153
Өч