Әсәрләр. 7 томда / Собрание сочинений. Том 7. Мухаммет Магдеев
Читать онлайн книгу.
– диде кибет баскычында утырган сыңар аяклы фронтовик. – Ничек утыра ул эссе тимер өстендә? Ичмасам, бер такта башы йә киез дә куймый бит…
Күбрәк вакытын кибет баскычында уздыручы колхоз табельщигы исә урыныннан торып арба янына килде, мичкәгә кулын тиереп карады һәм… шырыйлап кычкырып җибәрде.
– Монда, – диде ул, кулына өргәләп, – әллә нәрсәләрең пешәр… – Һәм ул «әллә нәрсәләр»нең конкрет исемен дә атады.
Бу вакытта исә Гофран абзый, ыштан кесәсеннән янчыгын чыгарып, акчаларын кармаштыра, ә күзләре белән кибет шүрлекләрен ялый иде. Шүрлекләр исә бай: анда дүрт-биш төрле кызыл эчемлек, шешәләре тузанга каткан «Шампанское» (менә кыш башында ук кайткан иде, әлегә бер шешә дә алмадылар, дөнья күргән бер фронтовик әйткән, имеш: исертми), әнә «Ратевани», «Вакири» дигән кавказ эчемлекләре, әнә өч җиделек куелган портвейн һ. б.Әллә тегесе юк инде? Ә? Уф, бар икән, чүлмәкләр, янавычлар артында икән: «Особая московская». Гофран абзыйның чырае яктырып китте.
– Сеңлем, әнә тегесен йөз грамм, – диде ул, кибетче Тәслимәгә акчасын сузып.
Тәслимә берсүзсез кырлы стаканга йөз граммны салды, стаканны күтәреп, үлчәү сызыгын тикшерде һәм, дөреслегенә ышангач, икенче бер стаканга авыштырып, абзыйга сузды, акчасын алды: акча йөз граммлык, тиенгә тиен дөрес иде.
Гофран абзый эшне тиз тотты, һоп итеп кенә стаканны әйләндерде һәм җәлт кенә киез эшләпәсен салды, аның эченнән беләүләнгән кәләпүш килеп чыкты, абзый, күзләрен йомып, мыс-мыс килеп, шул тирле кәләпүшен иснәде дә, яңадан башына киеп, эшләпәсен урнаштырып, чыгу юлына борылды. Моны шаккатып карап торган Тәслимә бер савыттан кәгазьле конфет алды да абзыйга сузмакчы булды:
– Аб-бау, Гофран абзый, шундый эсседә бер закускасыз үләсең ич, мә, кап! – диде.
Абзый исә, авыз кырыйларын кара майга каткан куллары белән сөртеп:
– Кирәкми, сеңлем, айныта ул, – диде һәм, җәлт кенә чыгып, кояшта ут булып кызган тимер мичкәсенә менеп утырды.
Юллы юка ыштаны һаман шул ябышкан көе иде әле.
Ат инде, ашыгыбрак атларга җыенып, урам уртасына таба борылды. Урамда бердәнбер тавыш яңгырады: дыңгыр-дыңгыр…
Гөнаһсызлар
Ватан сугышы алды елларында татар авыллары бик нык бөлде. Егетләр-кызлар кичке уенга аякларына чабата киеп киләләр иде. Чабата кию – ярлылыкның, фәкыйрьлекнең иң бөек күрсәткече. Шуны кидеңме – барысы да аңлашыла инде. Димәк, синең ашаган ризыгың да көненә өч тапкыр умач яки кычыткан, алабута шулпасы.
Авыл егетләре әнә шул фәкыйрьлектән чыгу юлларын эзлиләр, читкә китеп акча эшләп, бераз киенеп, авылга кайтырга омтылалар иде. Ләкин феодализм белән колбиләүчелек дигән ике формацияне берләштергән большевистик режим ул егетләргә паспорт бирдертми, авылга беркетеп тота иде. Шулай да ара-тирә егетләр ычкынгалап алалар иде. Күбрәк очракта – өстән кушу буенча, «оргнабор» системасы нигезендә. Йә шахтага, йә метрополитен төзергә. Менә шулай чит җиргә барып чыккан авыл егете бер гөнаһ эш эшләми калмый инде. Ул менә болай була.
Яши