Иқтисодиёт қандай тузилган. Ха-Джун Чанг
Читать онлайн книгу.
мингдан ортиқ буюм ишлаб чиқаришини аниқлади. Кейингисида Кембриж иқтисодчиси Клиффорд Праттен томонидан 1980-йилда ўтказилган тадқиқотга кўра, 150-йиллик технологик ривожланиш маҳсулдорликни 100 баравар оширди, бу ҳар бир ишчига кунига 800 000 игнани ташкил этди.
Худди шу нарсаларни, масалан, хавфсизлик пинларини ишлаб чиқаришда маҳсулдорликнинг ошиши ҳикоянинг фақат бир қисмидир. Бугунги кунда биз Смит давридаги одамлар фақат орзу қила оладиган, масалан, учувчи машиналар ёки улар, Ҳатто тасаввур ҳам қила олмайдиган кўп нарсаларни – микросхемалар, компьютерлар, оптик толали кабеллар ва пин (код)ларимиздан фойдаланишимиз керак бўлган бошқа технологиялар. …ёки аксинча, кечирасиз, ПИН-кодларимизни ишлаб чиқарамиз.17
Адам Смит давридан ҳозирги кунгача ўтган вақт ичида нафақат ишлаб чиқариш технологиялари ёки усуллари ўзгарган. Иқтисодий фаолият субъектлари – ёки хўжалик фаолияти билан шуғулланувчи одамлар – ва иқтисодий институтлар – ёки ишлаб чиқариш ва бошқа иқтисодий фаолиятни ташкил қилишни тартибга солувчи қоидалар ҳам тубдан ўзгаришларни бошидан кечирган.
Смит давридаги у "тижорат жамияти" деб атаган Британия иқтисодиёти, биз кўпчилик замонавий давлатларда кўрган баъзи фундаментал ўхшашликларга эга эди. Акс ҳолда, унинг фаолияти ўз маъносини йўқотар эди. Ўша даврдаги кўпгина мамлакатлардан фарқли ўлароқ (Голландия, Белгия ва Италиянинг айрим ҳудудлари бундан мустасно) Буюк Британия аллақачон "капиталистик" иқтисодиётга эга эди.
Хўш, капиталистик иқтисодиёт ёки капитализм нима? Бу ишлаб чиқариш ўз истеъмоли учун эмас, балки максимал фойда олиш учун ташкил этилган иқтисодиёт (худди шундай, сиз фақат ўзингиз учун озиқ-овқат етиштирасиз) ва сиёсий мажбуриятлар учун эмас (феодал жамиятлар ва социалистик иқтисодиётда бўлгани каби сиёсий ҳокимият, мос равишда, аристократлар ва марказий режалаштириш органлари, нима ишлаб чиқаришни буюрадилар).
Фойда – бу маҳсулот ёки хизматни бозорда сотиш орқали олган нарсангиз (шунингдек, савдо даромади ёки оддийгина даромад деб ҳам аталади) ва ишлаб чиқаришга сарфланган барча куч ва пуллар ўртасидаги фарқ. Игна ишлаб чиқариш заводи ҳолатида унинг фойдаси сотилган игналарнинг нархи ва уларни ишлаб чиқаришга сарфланган барча ресурсларнинг қиймати ўртасидаги фарқ бўлади: пўлат симни сотиб олиш харажатлари, ишчиларнинг иш ҳақи, завод ижараси , ва ҳоказолар.
Капитализм – капитал бойликларга эга бўлган одамлар – капиталистлар томонидан яратилган. Капитал товар деб ҳам аталадиган капитал ишлаб чиқариш жараёнига узоқ муддатли инвестицияларни назарда тутади (масалан, хом ашё ва материаллардан фарқли равишда асбоб-ускуналарга).
Капиталистлар ишлаб чиқариш воситаларига тўғридан-тўғри ёки, одатда, билвосита компаниянинг улушлари (ёки акциялари) орқали, бошқача айтганда, ишлаб чиқариш воситалари тегишли бўлган унинг умумий қийматининг мутаносиб
Мана сўзлар устида ўйнаймиз: инглиз тилида пин – бу пин, ПИН еса ПИН код, улар бир хил товушда. Эслатма. бошига