Неруш. Віктар Казько
Читать онлайн книгу.
то ж бяда, Аркадзька, перамагнёмся – і зноў будзем людзьмі.
– Куды яшчэ жыццё гэтае паверне…
– А куды ні паверне, паганіць іх хату мы табе не дадзім, – азваўся ўрэшце дзед Дзям'ян Роўда, адзін з апошніх, а колісь шматлікіх Роўд у вёсцы. Ён як знямеў гэтым днём, прыйшоў на могілкі толькі з тым, што надзета на яго, і, здаецца, без слова, без языка.
– Ты не дасі,– панура ўсміхнуўся Барздыка, – недавака знайшоўся. Не мае больш наша вёска могілак. Сам, сваімі вушамі чуў, з катэра гаварылі.
– Чаго, чаго не будзе? Ненене, Ганна, Цімох, сынку, што чаўне боўдзіла гэта балотнае? Цімох, а я ўжо сабе і месца прыгледзела, добрае, утульнае, і з дарогі відно, хто ні пойдзе, не міне. Што ж гэта, Дзям'ян, Роўда, я цябе пытаю… – I старая Махахеіха насунулася на дзеда Дзям'яна. Дзям'ян, цяжка ступаючы нязношанымі, бадай што з пары даваеннага старшынства, ялавымі ботамі, пакрочыў у ваду да Барздыкі.
– Адчапіся, з'яд, – адмахнуўся ад яго Барздыка.
– Паводка, гавораць, у нас апошняя, табе не далажылі яшчэ гэтага. Забаронены з гэтай вясны, гавораць, паўсюдна паводкі, і паміраць забаронена.
– Корч ты, доўбень, смяешся з чаго і дзе, – Махахеіха распасцерла рукі над могілкамі.
– Не, баба Хвядора, не да смеху мне сёння. Сваімі вушамі чуў. Пакаранне, гавораць, нам будзе, што пад эвакуацыю, калі паводка пачалася, не пайшлі і дзетак не далі эвакуіраваць. Усю вёску нашу побаку, мяне пад хвост сабакам…
– Ой, не брэша, ой, не брэша, чуе маё сэрца, – раптам пусціла слязінку Ненене. – Што ж будзе, што ж будзе…
I трывожна забрахалі сабакі, роспачна зараўла ўзбуджаная іх брэхам жывёла, і як ачмураныя стаялі каля могілак людзі, глядзелі і, пэўна, не бачылі, як аддаляецца ад іх Барздыка са сваімі падсвінкамі, не чулі і віску тых падсвінкаў, не прыкмецілі, як і адплыў з імі Барздыка, скіроўваючы да хат, якія вымусіла іх пакінуць паводка, а цяпер…
Жывёла раўла ўжо няспынна, бы рэзалі яе. А сабакі ашалелі, здаецца, збіліся ў гайню каля закутка, дзе ўжо стаяла пад дахам з руберойду Мілка Ненене, і вылі там, што ваўкі. I Ненене нібыта ўкалоў хтосьці ў самае сэрца.
– Ой, жанкі, ой, жанкі,– пляснула яна, заламала рукі – і да сваёй Мілкі.
I акурат паспела, яшчэ б трошкі – і не было б у яе каровы. Воды адышлі, яшчэ калі яна, пэўна, цягала тыя Цупрыкавы клункі. Зараз вытыркалася ўжо белай плямінкай цялё. Мілка ўжо знемаглася. Ненене на бягу ласкава дакранулася да яе гарачай пысы. Карова ўдзячна лізнула гаспадыні руку і застагнала. Застагнала і Ненене, цялё ішло галоўкай, ножкі ў яго падгарнуліся, і яно ўжо нават не хрыпела, пэўна, нічым не здольнае было дапамагчы ні маці, ні сабе. Ненене ўхапілася за яго нерухома звешаную галаву, але зразумела, што ўсё гэта дарэмна: цела зрабілася млявым і як бы не яе. Яна амаль што выпаўзла з загародкі, туды ступілі. Дзям'ян з Хвядорай Махахей. Ненене кінулася за імі: абараніць, дапамагчы сваёй Мілцы.
– Тут табе няма чаго рабіць, – сказаў Роўда, трымаючы перад сабой закасаныя па локаць рукі,– Самой карове не справіцца, трэба прырэзаць,