Rano Vianne chciała zatrzymać Antoine’a w łóżku przez cały dzień, a może nawet przekonać go, że powinni spakować walizki i nocą uciec jak złodzieje.

      Tylko dokąd? Wojna zawisła nad całą Europą.

      Kiedy po skończonym śniadaniu wzięła się do zmywania, poczuła narastający w głębi czaszki ból.

      – Wyglądasz smutno, mamo – zauważyła Sophie.

      – Jak mogę być smutna w piękny, letni poranek, kiedy idziemy odwiedzić naszych najlepszych przyjaciół? – Vianne uśmiechnęła się nieco zbyt ostentacyjnie.

      Dopiero po wyjściu z domu, gdy przystanęła na chwilę w cieniu jabłoni, zorientowała się, że jest boso.

      – Mamo – rzuciła niecierpliwie Sophie.

      – Już idę – zawołała i pobiegła za córką, mijając po drodze przerobiony na szopę na narzędzia ogrodnicze stary gołębnik i pustą stodołę. Sophie otworzyła tylną furtkę, wbiegła na sąsiednie, dobrze utrzymane podwórze i ruszyła w kierunku niedużej kamiennej chaty z niebieskimi okiennicami.

      Zastukała raz i nie czekając na odpowiedź, wpadła do środka.

      – Sophie! – krzyknęła Vianne ostro, ale córka nawet się nie obejrzała. Dobre maniery nie były konieczne w domu najlepszych przyjaciół, a ona przyjaźniła się z Rachel de Champlain od piętnastu lat. Poznały się miesiąc po tym, jak ojciec Vianne porzucił córki w Le Jardin.

      Stanowiły wówczas niezłą parę: Vianne drobna, nerwowa i blada, a Rachel wysoka jak chłopak, z gęstymi brwiami i tubalnym głosem. Zanim się poznały, obie były odludkami. W szkole stały się nierozłączne i od tamtej pory się przyjaźniły. Razem poszły na uniwersytet, a potem zostały nauczycielkami. W jednym czasie zaszły w ciążę. Obecnie uczyły w sąsiednich klasach w miejscowej szkole.

      W otwartych drzwiach ukazała się Rachel z nowo narodzonym synem Arielem na rękach.

      Wymieniły spojrzenia, w których były ich wszystkie niewypowiedziane obawy i lęki.

      – Nie sądzisz, że ta sytuacja domaga się wina? – zagadnęła Rachel.

      – Co najmniej.

      Vianne weszła za przyjaciółką do niewielkiego, jasnego wnętrza lśniącego czystością. Stół zbity z grubych, licho oheblowanych desek, pośrodku którego królował wazon łąkowych kwiatów, otaczały krzesła, każde z innej parafii. W kącie jadalni stała skórzana walizka, a na niej leżała brązowa fedora, ulubiony kapelusz Marca, męża Rachel. Młoda matka jedną ręką nalała dwa kieliszki białego wina i wyjęła z kredensu ozdobną paterę z canelés. Wzięły to wszystko i wyszły przed dom.

      Wzdłuż żywopłotu z ligustru rosły krzewy pnących róż. Na nierównym, wyłożonym łupkiem tarasie stał stolik i cztery lekkie krzesła. Z gałęzi kasztanowca zwieszały się zabytkowe latarnie.

      Vianne sięgnęła po canelés, odgryzła kawałek kruchego ciasteczka przełożonego kremem waniliowym i usiadła.

      Rachel zajęła miejsce naprzeciw niej, trzymając na kolanach smacznie śpiące niemowlę. Zapadła cisza wypełniona obawą i lękiem.

      – Zastanawiam się, czy mały rozpozna kiedyś ojca – przerwała milczenie Rachel, spoglądając na synka.

      – Wrócą odmienieni – mruknęła Vianne posępnie. Jej ojciec brał udział w bitwie nad Sommą, gdzie straciło życie ponad milion żołnierzy. Nieliczni, którzy powrócili do domów, przynieśli ze sobą pogłoski o potwornościach popełnianych przez Niemców.

      Rachel oparła sobie dziecko na ramieniu i delikatnie głaskała je po pleckach.

      – Marc nie umie zmieniać pieluch. Mały Ari uwielbia spać w naszym łóżku. Więc w sumie wyjdzie nam to na dobre.

      Vianne poczuła, że się uśmiecha. Niewinny żarcik poprawił jej humor.

      – Antoine strasznie chrapie. Teraz nareszcie się wyśpię.

      – Na kolację będziemy mogły jadać jajka w koszulkach.

      – I będzie tylko połowa prania. – Vianne próbowała ciągnąć wymianę żartów, ale głos jej się załamał. – Nie jestem dostatecznie silna, Rachel.

      – Ależ jesteś, przekonasz się. Razem przez to przejdziemy.

      – Zanim poznałam Antoine’a…

      – Wiem. – Rachel zbyła ją machnięciem ręki. – Wiem. Byłaś chuda jak szczapa, z nerwów zaczynałaś się jąkać i miałaś uczulenie na wszystko. Wiem, byłam wtedy przy tobie. Ale to już dawno minęło. Będziesz silna. A wiesz dlaczego?

      – Dlaczego?

      Uśmiech spełzł z twarzy Rachel.

      – Wiem, że jestem duża: posągowa, jak lubią mnie nazywać sprzedawcy pończoch i biustonoszy, ale czuję się… zagubiona. Więc sprawa wygląda tak, moja droga Vi, że czasem będę się musiała na tobie oprzeć. Oczywiście nie całym ciężarem.

      – Czyli nie możemy się załamać jednocześnie.

      – Otóż to – odrzekła Rachel. – Taki mamy plan. To jak, przejdziemy teraz na koniak czy na dżin?

      – Jest dziesiąta rano.

      – Masz rację. Oczywiście. Zatem koktajl French 75.