Koors. Deon Meyer
Читать онлайн книгу.
vir my ’n vuisstamp. Ek hardloop na my pa toe.
“Pa, ek gaan ’n soldaat wees.”
Hy sê: “Jy is nog te jonk, Nico.”
“Maar Pa …”
“Nee. Jy is nog te jonk.”
“Asseblief, Pa.”
“Ons gaan nie daaroor stry nie,” en hy draai om, en hy loop.
Hoekom maak hy nou só? Ek het die skietkompetisie gewen, dit is my grootste oomblik, die hoogtepunt van my hele lewe. En hy loop net weg? Ek het ’n oomblik van volkome en diepe teleurstelling voor die kwaad deur my brand. Dit is so verskriklik onregverdig. Ek wil vir hom skree, hoe kan Pa dit sê? Wat van die twee ouens wat ek geskiet het? Toe Pa nie kon nie, toe Pa te sag was, te bang was om te skiet. Toe was ek nie te jonk nie. Wat van die honde wat ek moes doodskiet om vir Pa te red. Toe was ek nie te jonk nie. Wat van die bok, toe ons gaan jag het by die Koedoeskop Game Ranch? Toe was ek nie te jonk nie.
Ek trek my asem in om my woede te laat uitkom, om dit alles vir hom te skree, voor almal, ek gee nie om nie, hy het my verraai.
’n Hand op my arm, vingers wat baie styf druk. Ek kyk. Dis Domingo. Hy skud net sy kop.
27
Die perfekte storm
In daardie Mei en Junie wankel die jong nedersetting van Amanzi.
Die eerste sneeu en koue, so buitengewoon intens en heeltemal onverwags, ontbloot ernstige tekortkominge in vaardighede en kennis, denke en beplanning. Ek hoor hoe ’n inwoner vir ’n ander sê my pa is nie so slim soos wat almal dink nie. Hoekom kies mens ’n plek vir ’n nuwe begin as daar nie eens genoeg bome vir brandhout in die winter is nie?
In dié gure weer eet ons meer, maar ons kry minder kans om na nuwe kosvoorraad te soek. ’n Klomp mense moet help om strate, dakke en gebarste pype reg te maak, skoorstene oop te maak, dikwels sonder die regte kennis of gereedskap. Ander moet hout aanry en opsaag, harde fisieke werk. Die wat wel op voedselekspedisies gaan, sukkel om te vorder op die gladde of beskadigde of onbegaanbare paaie. Daar is vir drie weke geen skool nie, die kinders moet help met die baie werk. Seuns van vyftien en sestien gaan saam met grootmense uit op ekspedisies, op soek na kos en skaap en bees en varke en hoenders. Maar ek word nie vir een gekies nie.
En steeds groei ons getalle; daar is elke week nuwe groepies moeë, honger aankomelinge.
As die onverwagse ysige temperature en sneeu die enigste terugslag was, dink ek ons sou relatief maklik kon oorleef en oorkom. Dit is die rooftog deur Die KTM wat alles verander, wat die domino’s vinniger laat kantel. Die verlies aan wapens en veiligheid erodeer die optimisme en selfvertroue van Amanzi. Die verlore kos en brandstof stoot die gemeenskap tot op die rand van ineenstorting, die honger en ontbering blaas die vlamme van ontevredenheid en rebellie aan. Almal weet ons moet voedsel rantsoeneer. Almal stem saam dat ons dit in Pa en Ravi Pillay se hande kan laat om die verdeling op ’n regverdige manier te doen. In die eerste week of twee ná die KTM-inval aanvaar almal dié omstandighede gedweë. Dan begin die honger egter knaag, en die mense kla: Waarom kan ons nie nog beeste en skape slag nie, of van die hoenders waarmee Hennie Flaai boer in die tydelike geboue van die ou vakansieoord? Waarom kan ons nie nog springbokke in die ou reservaat skiet nie?
“Want dit is ’n uitputbare bron, en die winter lê nog lank en koud voor,” verduidelik Pa elke keer geduldig, en die Komiteelede staan bankvas agter hom. “Ons moet volhoubaar bestuur, en dit gaan soms vir opofferings vra.”
Die druk op my pa is erg. Meer as een keer word ek in die middel van die nag wakker, dan sien ek hy sit regop in die bed en staar voor hom uit. Hy moet ’n nuwe gaatjie in sy gordel maak, want hy verloor gewig. Dit is asof hy die volle verantwoordelikheid vir die groeiende ramp alleen wil dra. Op 26 Junie, voor die OK Value-supermark, kla nog ’n groepie inwoners oor die grootte van die rantsoene wat uitgedeel word. Pa probeer weer verduidelik van langtermynbeplanning.
“Maar wie gee vir jóú die reg om oor sulke goed te besluit?” roep ’n vrou se stem, bitsig en anoniem van iewers in die ry. Ander stemme murmureer saam, ’n groeiende golf van tweedrag.
Dit is wanneer Pa sê die enigste oplossing is ’n demokratiese verkiesing. So gou moontlik.
* * *
Op ’n Forumvergadering van die hele Amanzi besluit die gemeenskap om op 14 Julie verkiesing te hou, vir ’n bestuurskomitee van ses mense. Stemreg is vir almal wat sestien jaar of ouer is, jy moet minstens agttien wees om benoem te word, en alle benoemdes moet hul toestemming daarvoor gee.
Baie mense vra vir Domingo om homself verkiesbaar te stel. Hy sê elke keer net: “Sorry, nee.”
Saans vra Pa vir hom: “Wil jy nie weer dink nie, Domingo? Ons het jou nodig.”
“Ek het klaar gedink,” sê hy.
* * *
2 Julie, twaalf dae voor die verkiesing. Dit is net-net donker toe die ekspedisie terugkom, drie middeljarige mans, twee seuns van skaars sestien, in ’n ou tienton-skaaplorrie. Hulle was vir twee weke weg op ’n amper vrugtelose soektog na kos in die ou Noord-Vrystaat: Welkom, Virginia, Kroonstad. Hul oes is skraal, hul verlies aan moed groot.
Hulle kom eers by die Orphanage aanmeld. Pa kommandeer almal op om die vragmotor te gaan help aflaai, want die werkers by die OK Value-supermark is al huis toe. Ek en hy gaan, en Beryl en Domingo, pastoor Nkosi en Hennie Flaai en Melinda Swanevelder. Biskop Rankin is siek, hy bly.
Ons werk in die donker, in die ysige koue. Soos wat ons aftel en aandra, hoor ek hoe die mense van die ekspedisie vertel van hul ontberings, van slaggate in die paaie, van struikrowers, van dorpe se supermarkte en kafees wat leeggeplunder is deur ander mense.
Domingo dra ’n groot boks aan store toe. Hy sê: “Ja, well, it is because we are stupid.”
“Wat sê jy, Domingo?” vra Pa skerp.
Domingo gaan staan en sit die boks neer. “We are stupid,” sê hy.
“Wat beteken dit?” En Pa kom nader. Ek het hom nog nie só gesien nie. Kil, ’n ysige kyk in sy oë. Ek weet dit is die spanning van die afgelope weke, die druk van verantwoordelikheid. Ek hoor hoe almal stil raak, hoe almal kyk na Pa. En Domingo.
“Dit beteken ons moes die low-hanging fruit vir laaste gelos het – die naby dorpe – vir die winter. Vir die bad times. Ons moes op die ver plekke gaan kos soek het toe die weer mooi was.”
Pa kom nog nader aan hom. “En hoekom het jy nooit iets gesê nie?”
“’Cause nobody asked.”
“’Cause nobody asked?” sê Pa. “So ons moet vra voor ons jou wysheid kry? Dis jou idee van gemeenskaplikheid? Van ’n bydrae maak?”
“Sê jy ek maak nie ’n contribution nie?” Meer verbaas as aggressief.
Pa haal diep asem, en hy kry sy kwaad onder beheer. Hy sê: “Dis nie die punt nie, Domingo. Jy het elke aand in die Orphanage gesit en luister hoe ons planne maak, en toe bly jy stil. Maar nou staan jy hier en opmerkings maak. Nou staan jy hier en sê hoe dom dit was. Jy, wat nie jouself verkiesbaar wil stel nie.”
Domingo antwoord nie. Ek kan aan sy lyftaal sien hy weet op dié oomblik hy was verkeerd. Ek dink dit is op sy tong om die situasie te ontlont, op ’n manier wat hom sal toelaat om sy waardigheid te behou.
Hy kry nie die kans nie. “That’s just cowardly,” sê pastoor Nkosi Sebego. Hy kom staan bonkig en breed van skouer langs Pa. Hy lyk soveel groter en sterker as die lenige Domingo.
Domingo se oë vernou. “You calling me a coward?”
“I am saying that a man, a real man, would put himself in the democratic firing line. Takes a lot more guts. So yes, I think you are a coward.”
Dinge gebeur in Domingo se gesig, moontlikhede beweeg soos spoke daaroor, hulle almal maak my bang. Dit is sy oë, daardie kleurlose, ligte oë van