Ирода кучи. Келли Макгонигал
Читать онлайн книгу.
синовдан ўтказишди. Ва улар олган маълумотлар уларни ҳайратда қолдирди. Улар ижобий натижага умид қилишган, аммо оқибатлар қанчалик катта бўлишини ҳеч ким кутмаган. Экспериментал қуёнлар 18 ёшдан 50 ёшгача бўлган олти эркак ва 18 аёл эди. Икки ойлик даволанишдан сўнг, улар яхшироқ диққатни жамлашди ва камроқ чалғидилар. Диққат оралиғи 30 сонияни ташкил этди*, бу мақтовга сазовор. Лекин бу ҳаммаси эмас эди. Синалувчилар камроқ чекишди, спиртли ичимликлар ва кофеин истеъмолини камайтиришди – гарчи бу ҳақда ҳеч ким сўрамаса ҳам. Улар камроқ зарарли таом ва кўпроқ соғлом овқат истеъмол қилишди. Телевизор кўришга камроқ вақт ва ўқишга кўпроқ вақт ажратишди. Пулни тежаб, ўз-ўзидан харидларга камроқ сарфлашди. Ўз ҳис-туйғуларини назорат остида ҳис қилдилар. Улар ҳаттоки ишларни камроқ кечиктиришди ва йиғилишларга камроқ кечикишди.
Худойим, бу ажойиб дори нима ва менга ким рецепт ёзади?
Даволаш ҳеч қандай фармакологик эмас эди. Ўз-ўзини назорат қилиш мўъжизалари жисмоний машқлар орқали яратилган. Илгари мунтазам равишда машқ қилмаган иштирокчиларга спорт залига аъзолик совға қилинди ва ундан фойдаланишга даъват этилди. Биринчи ойда улар тахминан етти кунда бир марта машқ қилишди, аммо иккинчи ойнинг охирига келиб улар аллақачон ҳафтасига уч марта спорт залига ташриф буюришди. Тадқиқотчилар улардан бошқа ўзгаришларни сўрашмади, аммо шунга қарамай, спорт машғулотлари туфайли одамлар ўзларида янги куч манбасини кашф қилишди ва ҳаётнинг барча соҳаларида ўзларини яхшироқ назорат қилишни бошладилар.
Олимлар жисмоний машқлар панацеяга ўхшашлигини аниқладилар. Бошлаш учун машқларнинг фойдалари дарҳол кўринади. Югуриш йўлакчасида ўн беш дақиқа югуриш иштиёқни камайтиради: тадқиқотчилар вазн йўқотадиган одамларни шоколад ва чекувчиларни сигарет билан васвасага солишга муваффақиятсиз уринишди. Тренингнинг узоқ муддатли таъсири янада таъсирли. Улар нафақат кундалик стрессни енгиллаштиради, балки “Прозак” каби кучли антидепрессантдир. Ва энг муҳими, тренинг ўз-ўзини назорат қилишнинг биологик асосларини мустаҳкамлайди, асосийси юрак уриш тезлигининг ўзгарувчанлигини оширади. Нейробиологлар янги зарб олган спортчиларнинг миясини текширганда, улар кулранг моддада (асаб ҳужайраларининг ўзи) ва оқ моддада (нейронларнинг тез ва самарали алоқа қилишига имкон берувчи нейрон глиа ҳужайралари) кўпайганлигини аниқладилар. Жисмоний машқлар, медитация каби, мияни ва биринчи навбатда префронтал кортексни кенгайтиради ва тезлаштиради.
Талабаларим ушбу тадқиқот ҳақида эшитганларида, улар дарҳол: "Қанча ўқишим керак?" Мен ҳар доим жавоб бераман: "Сиз қанчалик тайёрсиз?" Aгар сиз бир ҳафтадан сўнг ундан воз кечсангиз, мақсадни қўйишнинг маъноси йўқ ва олимлар машғулотлар ҳажми ҳақида бир хил фикрда эмаслар. 2010 йилда ушбу мавзу бўйича 10 та тадқиқотни кўриб чиқиш шуни кўрсатдики, соатлаб машқ қилишдан кўра беш дақиқа машқ қилиш кайфиятни яхшилаш ва стрессни камайтириш учун энг фойдали бўлган. Демак, уй атрофида беш дақиқа сайр қилишнинг ўзи уятли эмас – ва жуда