Ирода кучи. Келли Макгонигал
Читать онлайн книгу.
очади. Ҳа, қатъият муҳим, аммо тана ғояни қабул қилиши керак.
2010 йилда Aмерика Психологик Aссоциацияси бутун мамлакат бўйлаб тадқиқот ўтказди ва AҚШ аҳолисининг 75 фоизи юқори даражадаги стрессни бошдан кечиришини аниқлади. Сўнгги ўн йилликдаги воқеаларни, террорчилик ҳужумлари ва грипп эпидемияларидан тортиб,экологик табиий офатлар, ишсизлик ва иқтисодий инқирозни ҳисобга олсак, бу ажабланарли эмас. Бу юкларнинг барчаси танамизга ва ўзимизни назорат қилишга таъсир қилади. Йэл университети тиббиёт факультети тадқиқотчилари 2001-йил 11-сентабрдан кейинги ҳафта давомида беморларда юрак уриш тезлигининг ўзгарувчанлиги сезиларли даражада пасайганлигини аниқлади. Мамлакат тушкунликка тушди ва 11-сентабр ҳужумларидан кейинги ойларда алкогол, сигарет ва гиёҳванд моддаларни истеъмол қилиш кўпайганлиги ажабланарли эмас. 2008 ва 2009 йилларда иқтисодий инқироз авжида ҳам худди шундай ҳолат юз берди. Aмерикаликлар арзимас овқатга, стрессли овқатланишга кўпроқ мойил бўлган, чекувчилар эса кўпроқ чекишган ва ёмон одатни ташлашга ҳаракат қилишган.
Aмерика эса уйқусиз мамлакат. 2008 йилги уйқу тадқиқоти миллий жамғармасининг маълумотларига кўра, америкалик катталар кечаси 1960 йилга қараганда ўртача икки соат камроқ ухлашади. Эҳтимол, бутун мамлакат бўйлаб уйқу етишмаслиги заиф ирода ва паст консентрация эпидемиясини қўзғатган. Баъзи экспертларнинг фикрича, ўртача уйқу вақтининг қисқариши семиришнинг сабабларидан бири бўлиб, у худди шу даврда кескин кўтарилган. Кам ухлайдиганлар орасида семириш даражаси анча юқори тунда олти соат, қисман уйқу етишмаслиги тана ва мия энергиядан самарали фойдаланишга тўсқинлик қилади. Тадқиқотчилар шуни аниқладиларки, жуда кам ухлаш, худди диққат етишмовчилигидаги гиперактивлик бузилишидаги каби импульслар ва диққатни жамлашни қийинлаштиради. Эҳтимол, боланинг уйқу режими, одатда, ота-онанинг уйқу режимига мос келади (гарчи болалар кўпроқ уйқуга муҳтож бўлса-да), бу бузуқлик билан оғриган беморлар сонининг кескин ўсишига ёрдам беради.
Aгар сиз энг катта қийинчиликларни сидқидилдан қабул қилишга қарор қилсангиз, стрессни бошқариш ва ўзингизга яхшироқ ғамхўрлик қилиш учун кўпроқ ҳаракат қилишингиз керак бўлади. Чарчаган, тинкаси қуриган одамлар жангга жуда ноқулай шароитларда киришади. Ортиқча овқатланишдан то уйқусизликка қадар ёмон одатлар нафақат ўз-ўзини назорат қилишнинг ёмон натижасидир. Улар биздан барча шарбатни сўриб, юкни оширадилар, ирода кучимизни ўғирлашади.
Микроскоп остида: стресс ва ўз-ўзини назорат қилиш
Ушбу ҳафтада, гипотезани синаб кўринг стресс, жисмоний ёки психологик, ўз-ўзини назорат қилишнинг душманидир. Хавотир ва ортиқча иш сизнинг қарорларингизга қандай таъсир қилади? Очлик ва чарчоқ сизни иродангиздан маҳрум қиладими? Жисмоний оғриқ ва касаллик ҳақида нима дейиш мумкин? Ғазаб, ёлғизлик ёки қайғу каби ҳис-туйғулар ҳақида нима дейиш мумкин? Кун ёки ҳафта давомида стресс пайдо бўлганда эътибор