Ballade vir ’n enkeling. Leon van Nierop
Читать онлайн книгу.
vra Jacques, sy oë kalm. “Ek wil nie baklei nie.”
Jan-Paul is nog steeds die hel in. Jacques steek sy hand uit soos iemand wat wil vrede maak. Of vriende maak. Jacques kyk na Karlientjie wat nou oor haar skouer kyk, en Jacques knipoog vir Jan-Paul asof hy wil verduidelik dat hy dink Karlientjie is koel.
Jan-Paul vee sy regterhand aan sy broek af, sy kneukels nerf-af geslaan, en wil Jacques se aanbod aanvaar, toe is daar harde voetstappe. Die kinders maak pad oop.
Oomblikke later staan ’n onderwyser tussen hulle. “Julle twee mannetjies kom nou saam met my!” Meneer Oosthuizen kry vir sowel Jacques as Jan-Paul aan hulle nekvelle beet en stuur hulle vooruit na meneer Steenkamp, die gevreesde skoolhoof, se kantoor toe. Jacques ruk egter los.
“Ek kan self loop, dankie, meneer.”
“Jou verdomde arrogante bliksem!” skreeu die onderwyser. “Maar wat verwag mens dan ook anders van ’n spoorwegkind?!”
Jacques krap die hare reg wat Oosthuizen deurmekaargedruk het en kyk vinnig oor sy skouer na die onderwyser. Selfs Jan-Paul voel dat Jacques nou bietjie te ver gegaan het, want daar is veragting in sy oë teenoor die boelie-onderwyser. Hy moes tog gesien het dat hulle besig was om vrede te maak.
Hy stoot die twee seuns met die gang af tot by meneer Steenkamp se kantoor. Die sekretaresse kyk met groot oë op en beduie dat hulle kan ingaan. Sy kyk vinnig na Jacques en dit is duidelik dat sy van hom hou. Sy krul haar onderlip op ’n manier wat “o hel!” beduie en Jacques glimlag effens.
Dan het Jacques selfs die sekretaresses hier in die kantoor in sy sak gesteek!
Oosthuizen klop hard aan die deur. Dit kraak wanneer hy dit oopmaak.
“Hierdie twee belhamels het baklei, meneer. Maar dit is hierdie agteraf klein heethoof wat gedurig terugpraat! Rynhard van die spoorweghuisies, wat alles begin het, meneer!”
Steenkamp knik. “Dankie, meneer Oosthuizen. Ek sal met hulle gal werk.”
Oosthuizen verlaat die kantoor en gee vir Jacques ’n vuil kyk. Jacques knik net vir die onderwyser met ’n effense glimlaggie asof hy verstaan hoekom die onderwyser dit doen, wat Oosthuizen nog meer ontsenu.
Steenkamp, die skoolhoof, kyk lank na Jacques asof Jan-Paul nie bestaan nie.
Hier kom dit … Steenkamp is berug vir sy preke voor hy foeter. “Kyk hoe lyk dit in die strate. Die vyand neem oor. Dis net plakkate en marse en opstande waar jy kyk. En nou julle twee ook.” Hy kyk om die beurt na Jacques en Jan-Paul. “Wie het hierdie bakleiery begin?”
“Ek, meneer,” sê Jacques dadelik. “Jan-Paul het niks hiermee te doen nie.”
“Is dit so, Jan-Paul?” vra meneer Steenkamp en tel sy dik rottang op.
Jan-Paul wou vir Jacques opkom, maar kyk dan na Steenkamp se gevreesde rottang wat al voos geslaan is, veral onder aan die punte waar dit begin uitrafel. Maar in die middel is dit spierwit en glad. Dik.
Dit is die eerste ding wat Jan-Paul gehoor het toe hy onlangs in Kleinbegin Hoër aangekom het: hoe streng en ongenaakbaar Steenkamp is, hoe hard hy slaan, en dat selfs die matrieks nie uit sy kantoor kom sonder om te huil of te soebat nadat hulle slae gekry het nie. Hy weet glo presies hoe om te slaan dat jou vel opswel daarvan. Selfs bloei.
En dan die wrede glimlag waarmee hy dit doen. Die genadelose terugstamp van die seuns se koppe op sy tafel as hulle orent vlieg na die eerste hou. Sy harde stem bokant die soebatte. “Buk, boetman, buk! Jy wou mos!”
Jan-Paul se mond is nou te droog om te antwoord. En hy is te bang. Hy is ’n nuweling hier en as die storie by sy pa uitkom dat hy pak gekry het, kry hy weer ’n loesing by die huis. Jan-Paul Otto senior het hom gewaarsku om nie hier moeilikheid te maak soos in die laerskool waar Jan-Paul dikwels in gevegte betrokke geraak het, hoofsaaklik omdat hy verveeld was en nie ’n maat kon kry van wie hy hou nie.
“Jy het pas in hierdie skool aangekom, Otto. Ek wil nie hê my skool moet ly onder die barbaarse optrede van spories nie.”
Jan-Paul wil vir Jacques opkom, maar Steenkamp is nou soos ’n stoomtrein wat bult-af loop. “Jou pa sal nie daarvan hou as hy moet weet dié klein blikskater het jou aangerand nie.” Toe weet Jan-Paul. Sy pa gaan finansiële bydraes maak tot die skool, nes tot die ander waar hy al was. Hy koop gewoonlik mense se vriendskap en gewilligheid.
Steenkamp neem die rottang en buig dit. Hy swiep dit ’n paar keer deur die lug en net daardie klank laat Jan-Paul al seerkry. “Ek vra vir die laaste keer. Wie het die geveg begin?”
“Ek het, meneer,” sê Jacques. “Jan-Paul is onskuldig.”
’n Vreemde lig kom in Steenkamp se oë. Hy gaan staan voor Jacques en buig die rottang enkele sentimeters van sy gesig af. “H’m.”
“Dit was my skuld, meneer.”
Jan-Paul weet hy moet praat. Dalk sal die skoolhoof hulle dan laat gaan. Nie sy gevreesde rottang om- en ombuig voor hom nie.
“Buk.”
Jacques knik en buk. Hy haal ’n slag diep asem asof hy hom voorberei want hy ken Steenkamp se reputasie dat sy rottang jou vel elke keer stukkend sny. Daar is ’n gedetermineerde trek om sy mond. Steenkamp lig Jacques se skoolbaadjie met sy rottang, maar dit val terug. Hy lig die skoolbaadjie nou met sy hande en raak aan Jacques se boude. Dit laat Jacques verbaas omkyk.
“Kyk voor jou!”
Jacques kry ’n grimmige trek om sy mond en kyk dan voor hom.
Nou mik-mik Steenkamp met die rottang na sy boude. Jan-Paul wil praat. Hy wil weer erken dit is eintlik hý, maar hy het nie die moed nie.
Hy kyk na Steenkamp se gesig wat opnuut in ’n grynslag vertrek. En Jan-Paul dink hy het nog nooit so ’n lelike man gesien nie, of iemand vir wie hy so bang is nie. Jacques gaan seerkry.
Toe val die eerste rottanghou met soveel geweld dat Jacques eintlik steier daarvan. Hy raak bleek. Dit klink soos ’n geweerskoot en Jan-Paul dink dat Jacques gaan bloei hiervan.
“Staan stil, Rynhard!”
“Goed, meneer.” Sy stem is donker, maar selfversekerd, soos iemand wat gewoond is daaraan om gestraf te word.
Jan-Paul besef dat dit eintlik hý is wat nou daar moes gestaan het.
“Hou vas aan die tafel!”
“Ek is oukei, meneer, want ek weet nou wat kom.”
Toe slaan Steenkamp ’n tweede keer, nog harder as die eerste keer. Maar dié keer staan Jacques stil. Hy staar net stip voor hom uit en knip slegs sy oë as die gewelddadige hou sy vel sny.
Steenkamp grynslag weer asof hy lekker kry, merk Jan-Paul. Hy buig-buig die rottang opnuut asof hy die sterkte toets en lig Jacques se baadjie dié slag met sy hand. Hy mik-mik na sy boude.
“Jy het ’n paar sterk boude, lyk dit my,” sê Steenkamp, en dit lyk of hy ’n vreemde soort respek vir Jacques kry.
“Kom van my pa se kant af, meneer.”
“En dan is jy nog bekkig ook.”
“Ek sê maar wat ek dink, meneer.”
Dit veroorsaak dat die skoolhoof hom ’n derde brutale hou gee wat deur die vertrek weergalm. Selfs die sekretaresses langsaan hou op met tik. Jan-Paul se hande maak vuiste van vrees. Sy kniekoppe bewe. As dit hý was wat hier gestaan het, het hy lankal gehuil.
“Genoeg gehad, Rynhard?”
Jacques lig sy skouers. “Ek weet nie hoeveel meneer in gedagte het nie.”
“Maar jou klein bliksem …”
Die grynslag verdwyn. Steenkamp gee Jacques ’n vierde hou – harder as enige van die ander en Jan-Paul verbeel hom dat hy iewers bloed deur Jacques se broek sien vlek, maar Jacques staan roerloos. Die skoolhoof lyk half verbaas dat hy nie reageer of soebat nie.
“Jy