Die vertes in. Zirk van den Berg
Читать онлайн книгу.
moet ’n plek oop los,” sê die spoorwegbeampte en tik op die papier. “Daar is nog ’n passasier. Jy kan nie albei trommels vat nie.”
Een trommel het sy persoonlike besittings, die ander sy toerusting. Hy kan immers nie kaal rondloop nie, en hy kies dus die klere. “Ek sal hierdie een vat. Sal jy sorg dat jy die ander een môre aanstuur?”
“Alte seker,” sê die spoorwegbeampte, en maak ’n aantekening. Hy wys vir die portiere om die tweede trommel na die stasiegebou toe te vat.
“Hierdie kissies kan onder die sitplek inpas,” sê Pitzer, en wys vir die portiere om hulle op die vloer neer te sit.
Dan probeer hy hom op die harde bank gemaklik maak, sonder sukses. Hy wonder of dit lateraan nog veel warmer gaan word.
* * *
Siegfried skuif die kleiner kiste onder sy bank in, langs sy rugsak. Hulle klink hol, maar is verbasend swaar.
Toe die man met die Homburg-hoed uiteindelik oorkant Siegfried plaasneem, mompel hy dat hy nie hierdie kolonialers verder sal vertrou as wat hy hulle kan gooi nie. Hy lyk nie na die soort man wat enigiemand kan rondgooi nie. Hy is groot maar lomp, en lyk na die akademiese tipe, omtrent veertig jaar oud. Hy herinner Siegfried aan die vriende wat by sy pa kom kuier het, geleerde mense. Na maande tussen soldate is hy lus vir ’n ander soort gesprek. “Is dit u eerste keer in Suidwes?”
Die man het reeds ’n boek oop op sy skoot, sy vingers streel oor die blykbaar blanko blaaie. Wie lees nou ’n leë boek? Dan sien Siegfried dat die blaaie vol is van potloodskrif, waarvan die meeste tot byna niks vervaag het.
“Ja, en hopelik die laaste.” Die man maak die boek toe, maar hou die plek met sy vinger. Dan verwissel hy van hande, sodat hy sy gunstelingvinger kan rondswaai. “Hierdie dorp,” sê hy, en wys vaagweg deur die venster, “is ’n Petri-bakkie.”
Siegfried wonder of hy reg gehoor het.
Die man moet sy weifeling verkeerd interpreteer, want hy verduidelik: “ ’n Petri-bakkie, ’n vlak glashouer wat wetenskaplikes gebruik om byvoorbeeld bakterieë te kweek. Hierdie dorp is só. ’n Hawe, hotel, bank, dokter, kerk, skool –”
“Moenie die stasie vergeet nie.”
“Ja. Alles wat jy nodig het om kultuur te laat groei … maar geen kultuur nie.”
’n Portier verskyn weer by die deur met ’n breë glimlag en ’n klein houtkrat. Hy sit die krat neer om as trap te dien, en hou sy hand uit vir die jong wit vrou agter hom.
Sy lyk ietwat verleë, maar gebruik in elk geval die trappie. “A, herr doktor Pitzer! Kan ek hier kom sit?”
Hy was dus reg, dit is inderdaad ’n geleerde man, besef Siegfried met ’n mate van genoegdoening.
“Fraulein Löwenstein!” Doktor Pitzer forseer ’n glimlaggie en skuif op om vir die meisie plek te maak.
Sy glimlag vlugtig in Siegfried se rigting en neem haar plek in langs die man, wat sy knypbrilletjie begin poleer – om jou beter te kan sien, my kind. Die vrou neem die inisiatief en hulle twee ruil strammerig gemeenplase uit, oor die weer en reisplanne en wat hulle in die onmiddellike toekoms te wagte kan wees.
Met haar aandag elders, vat Siegfried sy kans om die vrou te bekyk. Sy het ’n treffende gesig, aan die skraal kant. Haar oë is helder, grys, en dik swart hare wys onder haar hoed. Die portier gee vir haar ’n klein handkoffer wat sy onder die sitbank inskuif, agter haar voete. Sy stof haar baadjielapelle af – grys met ’n pers skynsel – trek haar romp reg en sit met haar hande op haar skoot gevou, en kry dit reg om verbouereerd te lyk sonder om ’n spier te verroer.
Siegfried het daardie uitdrukking al vantevore gesien, eenkeer op die skip toe hy ’n deur vir haar oopgehou het. Dit was toe dat hy besef het sy is van die werkersklas, en ongewoond aan hoflike behandeling. Met ’n van soos Löwenstein kan sy dalk Joods wees. Sy kom uit die ooste van die ryk, Silesië of daar rond, raai Siegfried, en is waarskynlik hier om ’n prostituut te word. Hy sal wed dat daardie uitrusting die beste is wat sy nog ooit gedra het. Oor ’n paar maande loop hy haar dalk in Windhoek raak, en sy sal maar te bly wees om hom sy sin te gee vir die prys van ’n maaltyd. Om dit omtrent haar te weet, maak hom ongemaklik, hoewel hy besef dat dit as gevolg van sy eie swakheid is en nie hare nie.
Toe sy medepassasiers uiteindelik na sy kant toe kyk, vra Siegfried: “Is u hier om ons troepe te dokter, of …”
“Ek is nie daardie soort dokter nie,” sê die welgeklede man, half geïrriteerd. “Ek is ’n wetenskaplike.”
Die spoorwegbeampte van vroeër draf oopmond langs die trein, klap in die verbygaan die deure toe. Mense roep, ’n fluitjie blaas, ’n vlag word geswaai en dan sidder die trein. Sal die twee lokomotiefies hierdie vrag aan die loop kan kry? Siegfried is vir ’n oomblik bekommerd dat sy avontuur gaan ophou nog voordat dit eens begin het. Die trein ruk vorentoe, steek vas, en begin dan weer stadig beweeg.
Hy merk dat doktor Pitzer na sy sakhorlosie gluur. Die trein vertrek byna twintig minute laat.
* * *
Waar hy op die dak lê, kyk Mordegai met toenemende angs hoedat meer en meer van die wêreld sigbaar raak. Hy wil steeds niks sien nie, want hy wil nie gesien word nie. Partykeer knyp hy sy oë toe, in ’n onsinnige poging om ander in die proses te verblind. Hy bid vir ’n god waarin hy nie glo nie: Asseblief, laat ons tog net ry …
Dan kom daar ’n geroep en ’n beroering onder die soldate. Die trein onder sy maag skud van baie voete se gestamp. Rook blaas uit in die tanende mis en die reuk van brandende steenkool waai oor Mordegai. Die trein ruk. Hy gryp na vashouplek wat dalk nie goed genoeg sal wees as die trein eers ry nie. Nog ’n siddering en dan kom die geluid van staalwiele wat op staalspore rol … Hulle beweeg.
Hy hou sy kop omlaag totdat hulle uit die dorp is. Hy is verlig om van die konsentrasiekamp af weg te kom, maar is bekommerd oor sy onmiddellike oorlewing. Hy kan enige oomblik van die dak af foeter. Hulle ry nie vinnig nie, omtrent soos ’n perd op galop, raai hy, maar dis ’n hele ent grond toe en die wêreld hier rond is van die klippe besaai. In elk geval, selfs al sou hy die val oorleef, is daar omtrent honderd gewapende Duitse soldate op die trein wat hom maar te graag sal wil skiet. Sy plan is om van die trein af te kom as hulle eers in die berge is. Om dit ongesiens te doen, sal moeilik wees. As hy dit regkry, sal hy kan wegkruip en iewers water kry. Hy het net ’n paar dae se loop verder suid grootgeword. Dis nie ’n slegte plek nie, as jy weet hoe om in die veld te oorleef.
Een keer kyk hy op en sien vier gemsbokke langs die trein galop, amper so vinnig soos die trein. Hulle vleis is donker en sterk. Hy sal dit weer proe, besluit hy, daardie dag sal kom.
* * *
Hulle ry ooswaarts deur die Namib, in hierdie wye, droë land in. Dit is ’n plek vir pioniers en krygers, dink Siegfried – onherbergsaam, ’n plek vir stories, waar manne hulle staal kan wys.
Daar is nou geen teken van mis meer nie. As hy so na die barre landskap kyk, groot en dor onder die siedende son, kan hy verstaan hoe moeilik dit moet wees om die woestyn met ’n ossewa oor te steek. Pogings om dit met ’n stoomtrekker te doen, het misluk. Die nuwe spoorlyn tussen Swakopmund en Windhoek het alles verander – ’n strook gebreekte klip, houtdwarslêers en twee strepe staal wat oor byna vierhonderd kilometer van die mees ongenaakbare landskap ter wêreld strek. Hulle sal môreaand in Windhoek wees, waarvandaan hulle gestuur sal word om die rebelle te beveg, waarskynlik in die suide. In die gewone omgang dink hy meestal aan homself as ’n individu, nie as ’n lid van enige groep nie, maar die manier waarop sy volk hierdie land tem, maak Siegfried trots om ’n Duitser te wees.
Die plekke waar hulle verbyry, het ’n mengsel van Duitse en plaaslike name: Nonidas, Richthofen, Rössing, Khan, Welwitsch … Partykeer is dit skaars meer as ’n hut en ’n watertoring, en ’n man of twee wat vir hulle wuif. Siegfried lees die stasies se name soos hulle verbyflits, herhaal hulle sag vir homself. Hy wil hulle insluit in die briewe wat hy vir Traudl skryf, al is dit ’n mors van tyd. Haar pa sal wel alle pos van hom af onderskep, en as een deurglip,