Die vertes in. Zirk van den Berg
Читать онлайн книгу.
Die man, uitgeteer en swart van vel, dra soortgelyke klere as die vroue wat Siegfried vanoggend gesien het, maar daardie mense het gelyk asof hulle gestroop is van hulle wil om te lewe, verneder tot trae, stil-lydende trekdiere. Hierdie man is vol lewe, vry, en vreesbevange. Anders as met daardie vroue, op wie se lot hy ewe min invloed kon uitoefen as op ’n verbygaande wolk, kan Siegfried hierdie man se toekoms bepaal, dit moontlik maak of dit beëindig. Die vlugteling lig sy hand op, sy mou val weg van die skraal bruin arm. In sy hand hou hy ’n klip omtrent so groot soos ’n kanonbal.
Siegfried begin die geweerloop lig. Te laat.
Die man slinger die klip na hom toe. Siegfried koes, maar weet terwyl hy dit doen dat hy nie betyds uit die pad gaan kom nie. Hy druk sy gesig agter sy skouer in, maak gereed vir die slag … wat nie kom nie. Die klip tref die grond links van hom, omtrent ’n halwe tree te kort. Nou mik Siegfried na sy teenstander, sy vinger krul om die sneller. Hy wonder of hy sy vuis moet toemaak en die man met die leë hande en daardie wydgesperde oë vol koeëls moet pomp.
’n Beweging trek sy aandag, iets wriemel op die grond. Hy loer vlugtig en sien die kronkels van ’n gestreepte slang, sy lyf omtrent middeldeur waar die klip hom getref het. Die stert swiep rond, maar die blink swart kop lê stil, skaars ’n handbreedte van Siegfried se voet af.
Toe hy weer opkyk, staan die man nog daar, roerloos. Nie uitdagend nie, nie pleitend nie. Was die slang op die punt om te pik? Die asem steek in Siegfried se keel vas, sy tong voel droog. Sover het die meeste van sy gedagtes oor die oorlog daarom gewentel dat hy teruggaan Berlyn toe met medaljes en linte en trots. Nou en dan het hy gewonder hoe dit sal wees om te veg – hy en sy kamerade wat sy aan sy lê en op ’n vyand in die verte skiet, baie soos op die skietbaan. Maar hierdie toneel is nie iets wat hy hom ooit voorgestel het nie, om met brandende oë en verknotte gedagtes te staan, net ’n paar treë van ’n ongewapende, weerlose man wat dalk pas sy lewe gered het.
Die twee van hulle kyk mekaar in die gesig – man en man sonder plan of verwagting.
Iewers agter Siegfried klink ’n geluid op, klip wat teen klip kap. Iemand roep: “Wat gaan daar aan?”
Siegfried kyk na die voortvlugtige, maar die man doen niks wat hom kan help om na die een of ander kant toe te besluit nie. Hy moet dink oor wat pas gebeur het, oor wat hom te doen staan. Die swart-en-wit slang wring nog in die stof rond, en Siegfried se gedagtes het ewe min rigting.
“Niks!” roep hy. “Ek … ek het net ’n slang gesien.”
II
Daardie nag lok die sterre Lisbeth na buite. Die offisiere het die hotelkamers gevat en sy en doktor Pitzer moes by die plaaslike sendeling tuisgaan vir die oornagverblyf in Karibib. Na aandete is daar te veel pyprokery en Bybel-lesery na haar sin, en sy gaan eerder kamer toe. Sy blaas die kers dood en loer tussen die gordyne deur, sien die naglug en dink miskien sal sy nou iets bekends in die hemele kan gewaar wat haar heeldag op aarde ontwyk. Gedurende die hele treinrit het sy niks verwelkomends opgemerk nie, niks wat haar aan haar tuiste herinner nie. Sy gooi ’n sjaal oor haar nagrok, ryg haar skoene vas en gaan buitentoe.
Die nag is vol onbekende geluide – krieke en voëls, ongesiene goeters wat skarrel en vlieg. Die gewone soldate bly in tente net ’n entjie af in die pad. Sy staan voor die huis en luister na hulle stemme op die wind, geniet die geluid van die bekende taal in hierdie vreemde omgewing. Dis ses weke vandat sy van haar ouers en broer afskeid geneem het, en sy verwag nie om hulle ooit weer te sien nie. Haar reis voer haar mee na mense en plekke wat niemand in haar gesin al teëgekom het nie – sy was op treine en skepe, sy het Berlyn en Hamburg gesien, die eindelose oseaan, en nou hierdie verre wêreld waar niks buiten die soldatestemme haar aan die huis herinner nie.
Karibib lê aan die voet van ’n berg, ’n klompie uitgespreide kliphuise tussen karige bome, ten beste ’n uitgedroogte weergawe van ’n Duitse dorpie. Miskien moet ’n mens net water byvoeg, dink sy, voeg water by en hierdie dorp begin bloei en word Grünewald, met ’n oempa-orkes, bierskinkende mädchens in dirndls … Dis natuurlik belaglik om te wens vir ’n manifestasie van die Duitse lewenswyse waarvan sy self nog net gehoor het. Haar jeugherinneringe is glad nie soos daardie jolige voorstelling nie – hulle is nie eens gelukkig nie. Dis nie ’n verlede waarna sy heelhartig kan verlang nie. In elk geval, sy weet nou al maande lank dat die wêreld van haar jeug nie die wêreld van haar toekoms gaan wees nie; sy het tyd gehad om aan die gedagte gewoond te raak dat haar lewe nou anders is. Op skaars twintig weet sy alreeds dat die lewe niks is om na uit te sien nie, dat hoe swaar dinge ook al is, sy nie die reg het om op iets beters te hoop nie. Sy hoop net dat die angstigheid en hartseer mettertyd sal afneem, want hierdie rou seer, hierdie versmorende vrees, is meer as wat sy kan verduur.
Sy loop in die nag in, weg van die huise af, die duisternis in. Wat is die ergste wat kan gebeur? Mans kan beskermers wees, maar ook folteraars, weet sy. Sy moet gaan waar daar niemand en niks is nie. Blykbaar is hier slange – daardie soldaat op die trein het een gesien, en die ervaring het hom blykbaar erg geskok. Sy sou gedink het ’n soldaat sal dapperder wees, maar miskien het die slang hom verras. Sy moet haar oë oophou. As sy op die pad bly en binne sigafstand van die dorp, sal sy seker veilig wees. Noudat sy die gloed van lampe en vure agtergelaat het en haar oë gewoond geraak het aan die donker, lyk die pad spookagtig wit in die sterlig. Die nag het koel geraak en sy trek die sjaal stywer om haar skouers. Dit was haar ma s’n, en nou voel dit vir Lisbeth soos ’n geliefde se omhelsing. Sy kyk op en sien die ononderbroke uitspansel vol sterre, helder soos verhoogligte, sonder ’n wolk wat hulle versluier. Sy kyk rond, hoop om ’n konstellasie te herken, maar selfs die sterre is vreemd, dit is nie die naglug wat sy haar lewe lank ken nie. ’n Ligte luggie roer teen haar kaal bene.
Voor in die pad sien sy iets, ’n donker vorm. ’n Slapende hond? wonder sy. Miskien iets wat van ’n wa afgeval het, of iets wat dood is? Sy tree nader, nou op haar tone, gereed om om te spring en te hardloop. Dis ’n man, ongetwyfeld ’n man, wat plat op sy rug lê met sy arms en bene wyd gestrek, in ’n militêre uniform. ’n Gewonde? Is hy geskiet?
’n Klip kraak onder haar skoensool, en skok die figuur tot lewe. Hy kom orent, en kyk vervaard rond.
“Moenie skrik nie,” sê Lisbeth, vir haarself en vir hom.
Voordat hy kan antwoord, oorval ’n hoesbui die man. Sy herken die soldaat wat oorkant haar op die trein gesit het, die een wat die slang gesien het – sy smal kop, daardie donker, onthutsende oë. Hy het op die trein ook so gehoes, roggelend en hygend na asem. Toe die aanval uiteindelik bedaar, kom hy op die been, en vee sy mond met ’n sakdoek af. Sy kan uitmaak dat dit gevlek is. Sy is langer as hy, besef sy. Sy weet egter uit ondervinding dat selfs klein mannetjies haar kan oorweldig; dis nie hulle grootte nie, mans het ’n kapasiteit vir brutaliteit wat haar telkens verbaas.
“Ons het ’n entjie kom stap, ek en my metgeselle. Die ander het ’n bietjie agter geraak,” sê sy in die hoop dat dit onvanpaste gedrag sal ontmoedig.
“Doktor Pitzer?”
“Ja, en die sendeling.”
“Dan beter ek loop.”
“Hoekom?”
“Ek kry nie baie kans om alleen te wees nie.”
“Om te wat?”
Hy trek sy skouers op. “Om oor goed te dink, die dag se gebeure.”
Lisbeth begin ontspan. Sy verstaan die behoefte om alleen te wees na weke saam met ander ingebondel op see, en vandag op die trein. Bowendien lyk hy skadeloos.
“Wat was jy besig om te doen, deur so in die pad te lê?”
Hy stof sy broek af. “My neus het maar net gebloei. Ek moes my kop agteroor hou en toe dog ek ek kan netsowel gaan lê en ’n slag goed na die sterre kyk.”
“Het die bloeding opgehou?”
“Dis als reg. Ek is gewoond daaraan.”
Ondanks die Berlynse aksent, is daar iets omtrent sy stemtoon – belydend en gelate – wat vir haar bekend voel. Hy herinner haar