Tym razem spotkałem się z Cichym w gruzińskiej restauracji na Pułkowej. Stary złodziej nie był zachwycony wytwornym lokalem, zapewne wolałby jakąś zaplutą knajpę na peryferiach, jednak po odparciu ataku bandytów z Odessy musiał udowodnić, że nadal rządzi podziemną Moskwą. Tu zauważą go wszyscy zainteresowani, no i dowiedzie, że nie boi się pokazywać publicznie.

      Tichonow zaczął od podziękowań, prawda, że oszczędnych, ale nie liczyłem na nic więcej, tak czy owak słowo wora w zakonie miało swoją wagę.

      – W czym mogę ci pomóc? – zapytał, kiedy skończyliśmy gęstą, gulaszową zupę.

      Położyłem na stole krótką charakterystykę i zdjęcie Iwanowa.

      – Zależy mi tylko na informacji – powiedziałem. – To sprawa polityczna, więc trzymajcie się od niego z daleka, i ostrzeż swoich ludzi, ponieważ ten facet jest śmiertelnie niebezpieczny.

      Cichy spojrzał na fotografię, przytaknął krótko.

      – À propos polityki, co teraz będzie? – zainteresował się. – Po śmierci Wąsatego? Co sądzisz o Berii? Te amnestie niejednego zdziwiły.

      Uśmiechnąłem się kpiąco: amnestia ogłoszona przez Berię spowodowała zwolnienie z łagrów setek tysięcy, a może nawet milionów więźniów. Byli wśród nich niepełnoletni, starcy i ciężarne kobiety, ale też mnóstwo kryminalistów.

      – Masz na myśli „dały nadzieję”? – odparłem urągliwie. – Zapomnij! Beria to gad, po prostu stosuje receptę Stalina. Jeśli dojdzie do władzy, jeszcze zatęsknicie za Wąsatym – dorzuciłem z ironią.

      – Jaką receptę?

      – Nawet w takim kraju jak Rosja nie można stosować terroru wprost i nieustannie, dlatego Stalin co jakiś czas dymisjonował i rozstrzeliwał kolejnego szefa bezpieki, zwalając na niego wszystkie winy. Schemat był prosty i w zasadzie stosowany od czasów Iwana Groźnego: dobry car i źli bojarzy. Mimo że nie była to pierwsza amnestia, gazety pisały o zwolnieniach z więzień i łagrów, a ludzie się cieszyli, bo do domów wracali ich bliscy. Rehabilitowano masowo skazanych za niewinność, prawda, że sporą część pośmiertnie, i przez jakiś czas wszystko było dobrze. A później zaczynały się kolejne aresztowania, często do łagrów wracali ci wcześniej zwolnieni, jednak ludzie, zamiast oskarżać Stalina, myśleli, że znowu winna jest bezpieka, a dobry wódz po prostu nie wie, co czekiści robią za jego plecami.

      – Myślisz, że teraz będzie podobnie?

      – Jestem pewien. Może słyszałeś o oczyszczaniu organów bezpieczeństwa z funkcjonariuszy naruszających normy socjalistycznej praworządności?

      – Owszem. I wiem, że ze stanowisk polecieli ci naprawdę winni.

      – W bezpiece nie ma i nigdy nie było niewinnych – odburknąłem. – A zastanawiałeś się, kto ich zastąpił? Na wszelki wypadek podpowiem: ludzie Berii, także z łapami po łokcie we krwi. To taka huśtawka, najpierw będzie lepiej, później wróci stare. Beria już zaczął krytykować Stalina, na razie jeszcze półgębkiem, podobno nawet ukuto specjalny termin: „kult jednostki”.

      – Przecież nie bez powodu?

      – Owszem, jednak to tylko pretekst. Stalin miał status półboga, przejąć władzę po kimś takim nie jest łatwo. Generalnie istnieją dwa warianty. Następca kreuje się na najlepszego ucznia i kontynuatora myśli poprzednika albo przedstawia go w złym świetle, obiecując, że naprawi błędy tyrana... Beria jest ambitny, ani mu w głowie przebywać do śmierci w cieniu Stalina! Wracając do amnestii, one mają tylko podsycić chaos, żeby ułatwić przejęcie władzy przez Ławrentija Pawłowicza. Chaos w polityce wewnętrznej, zagranicznej, a nawet w świecie błatnych. Jak myślisz, skąd wzięła się ta ekipa z Odessy? Czy aby przynajmniej część z nich nie wróciła właśnie z łagrów?

      Choć Tichonow nawet nie mrugnął okiem, wyczułem instynktownie, że trafiłem w sedno.

      – Założę się, że Beria ma w zanadrzu jeszcze wiele propozycji zmierzających do poprawy położenia ludu pracującego, propozycji nie do przyjęcia dla reszty partyjnych bonzów – kontynuowałem. – Dla ludzi, którzy, zupełnym przypadkiem! są jego konkurentami w walce o schedę po Stalinie. Dlatego kiedy tamci zaczną je krytykować, nikt się nie zdziwi, że do akcji wkroczy odnowiona bezpieka i aresztuje szkodników, nie patrząc na stanowiska i pełnione przez nich funkcje. Kiedy Ławrentij Pawłowicz już koronuje się na cara, zacznie przykręcać śrubę, bo z oczywistych względów nie może pozwolić, żeby ludzie zaczęli mu patrzyć na ręce czy rozliczać z obietnic albo popełnionych zbrodni. Ot, i wszystko!

      – A co, jeśli władzę przejmie konkurencja?

      Sięgnąłem po ciężkie gruzińskie wino, wypiłem łapczywie kilka łyków. Od dyskusji o polityce zaschło mi w gardle.

      – Będzie lepiej. Trochę. Oni po prostu dokończą to, co zaczął Beria: oplują Stalina i przedstawią się jako zbawcy narodu. Przypuszczam, że złagodzą terror, być może nieco polepszy się ogólna sytuacja w kraju i w państwach ościennych, ale nie oczekuj rewolucji. Wątpię też, żeby zaczęli jakąś wielką nagonkę na błatnych, bo nie doceniają waszej siły i wpływów. W odróżnieniu od Ławrentija Pawłowicza...

      – A on docenia?

      – Beria was wykończy – odparłem rzeczowo. – Nie przebierając w środkach. Oni obaj z Abakumowem mieli identyczne poglądy na tę kwestię, a jego metody chyba pamiętasz? Ale nawet jeśli zwycięży któryś z konkurentów Berii: Malenkow, Chruszczow czy Bułganin, jeśli pokażecie swoją siłę, to będzie wasz koniec.

      – Nie rozumiem?

      – Nikt nie będzie tolerował państwa w państwie – stwierdziłem z naciskiem. – Żaden czerwony władca.

      – To ostrzeżenie? Mówisz, jakby ci zależało na przetrwaniu błatnego świata?

      – Zależało? Niespecjalnie. Po prostu wolę się dogadywać z tobą niż z jakimś wariatem, który cię zastąpi, kiedy przestaną obowiązywać wasze poniatija. A w ogóle co cię tak naszło na politykę?

      Tichonow przez chwilę obracał w dłoni kieliszek, wreszcie umoczył usta w winie, najwyraźniej potrzebował czasu, aby się zastanowić nad odpowiedzią.