Orion. Deon Meyer
Читать онлайн книгу.
weet nog nie,” lieg hy. Want dit is Hoop Beneke se werk om die slegte nuus oor te dra. Hy is maar net die gehuurde hulp.
“O.” Nadenkend. Bekommerd.
“Totsiens,” sê hy.
Hy blaai terug in sy notaboek, kry Hoop se nommer en gooi nog ’n muntstuk in voor hy bel.
“Sy is in konsultasie,” sê die ontvangsdame.
Soos ’n fokken dokter, dink hy.
“Gee vir haar ’n boodskap, asseblief. Wilna van As gaan vir haar die oordragdokumente van Jan Smit se twee huise faks. Ek wil weet of daar verbande op die huise was. Sy kan my by die huis bel.”
Hy ry haastig na Table View se groentemark, want dit is toemaaktyd. Hy soek vars knoffel en pietersielie.
Wanneer hy uitklim en opkyk, sien hy die son ondergaan agter die volgende koue front wat van die see af inkom, die uitgestrekte wolkbank swaar en swart en oorweldigend.
Hy braai die knoffel en gesnipperde pietersielie lig en stadig in die groot pan. Die geure kom los en styg saam met die stoom op om die vertrek te vul. Hy adem dit met genot en ’n vae, vlietende verbasing dat hy iets nog kán geniet. Verdi op die klein luidsprekertjies, La Traviata. Kookmusiek.
Jan Smit is nie Jan Smit nie.
Iewers in of voor die jaar van Onse Heer 1983 verkry die man voorheen bekend as X Amerikaanse dollars. Wederregtelik. Só wederregtelik dat hy ’n nuwe identiteit moet bekom. Vir ’n nuwe lewe. As Johannes Jacobus Smit. ’n Lewe van klassieke meubels, ’n lewe binne die wet, ’n private wegkruiplewe.
Hy maak die blikke tuna oop en gooi die soutwater versigtig in die wasbak af.
Jy verkoop ’n vuis vol van jou dollars op die swartmark om die huis en die sakeperseel te bekom, om die eerste meubels aan te skaf. Dit gaan goed met die besigheid. Jy het nie jou oorskotdollars nodig nie. Jy bou of laat bou ’n instapkluis vir die restant. Hoe groot is dié restant? Baie groot. As jy ’n instapkluis nodig het. Of wil jy ook iets anders bêre? Amerika – die bakermat van dwelmafset, die bron van alle dollars. Wil jy ’n instapkluis bou om jou stapels wit sakkies heroïen of kokaïen netjies op die rakke te stapel, langs die dollars? Kleinhandelaar, groothandelaar, middelman?
Wapenhandel. Nog ’n betroubare bron van groot bedrae dollars. In ’82 of ’83 – die bloeijare van Krygkor en sy duisend obskure filiale, en Afrika met sy terreurakronieme wat ’n onversadigbare honger vir wapens het.
Die instapkluis is nie heeltemal so groot nie. Miskien nie wapens nie.
Waarom? As dit so goed gaan met die besigheid van klassieke meubels, waarom verbrand jy nie bloot die inkriminerende bewysstukke nie? Omdat jy arm grootgeword het en iets wil bêre vir die onvoorspelbare toekoms? Omdat jy jou dalk eendag kan vasloop in die oorspronklike eienaar van die dollars en/of die dwelms – en dan kan aanbied om dit terug te gee in ruil vir jou lewe?
Hy voeg die tuna by die knoffel en pietersielie. Hy kap ’n paar okkerneute en voeg dit ook by, sit die ketel aan.
Sestien jaar later sterf Jan Smit, voorheen bekend as X. Finaal. Amerikaanse geweer, een skoot, laksmanstyl, van agter deur die kop.
Die terugkoms van die oorspronklike eienaar van die dollars? ’n Hernieude poging om die wit sakkies te verkwansel – wat skeef loop?
Vat dit alles en vra wat jou guts sê, Van Heerden.
Nagel.
Kookwater in die pastapot. Steek die gasplaat aan. Wag dat dit weer kook. Spaghetti gereed. Sny die botter in stukkies. Sny die suurlemoen in die helfte. Parmesaan en rasper gereed.
Jan Smit alleen by die huis. Klop aan die deur? Maak oop. Hallo, X, long time no see. Ek wil graag gesels oor my dollars.
Hy hoor iets, bo die musiek.
Sy ma klop nooit. Sy kom net in.
Hy stap deur toe, maak dit oop.
Hoop staan daar. “Ek het gedink ek kom sommer hierlangs. Ek bly in Milnerton.” Die eerste, senuagtige rukwinde van die front waai haar kort hare deurmekaar. Sy het ’n aktetas in haar hand.
“Kom in,” sê hy.
Hy wil haar nie in sy huis hê nie.
“Dit gaan reën,” sê sy as hy die deur agter haar toemaak.
“Ja,” sê hy, ongemaklik. Niemand kom hier in nie. Hy draai die musiek vinnig sagter.
Sy kyk vlugtig rond in die vertrek, sy sit-eet-kookvertrek. Hy sien die versletenheid van die stoele en die mat, die verbleikte witgeel van die mure, sy ma se skilderye teen die muur basuine van skone kontras teen die verval.
“Liewe land, iets ruik lekker,” sê sy. Sy plaas die aktetas op ’n stoel neer en knip dit oop.
Hy sê niks.
Sy haal die dokumente uit. Sy kyk na die gasplate. “Ek het nie geweet jy kan kook nie.”
“Dit is net pasta.”
“Dit ruik nie na ‘net pasta’ nie.” Daar is iets in haar stem wat hy herken.
“Hoe het jy geweet waar ek bly?”
“Ek het vir Kemp gebel. Ek het eers hiernatoe gebel, maar hier was nie antwoord nie.” Daar is deernis, geduld in haar stem wat nie voorheen daar was nie. Hy ken dit. Die reaksie van mense wat weet, wat die openbare deel van Zatopek van Heerden se geskiedenis ken.
Kemp. Kemp het haar vertel. Fok Kemp, wat niks vir homself kan hou nie. Hy het nie haar jammerte nodig nie.
Al sit Kemp – en nou sy – die pot lelik mis.
Sy gee die velle papier vir hom aan. “Marietjie het gesê jy wil weet of daar verbande op die huise was.”
“Ja.” Hy voel die ongemak van staan en praat tussen die meubels van die vertrek. Hy wil haar nie vra om te sit nie. Hy wil hê sy moet ry.
“Dit lyk nie so nie. Daardie is die gewone brief en rekening wat prokureurs uitstuur nadat ’n eiendom oorgedra is op die koper se naam. Om te bevestig dat die registrasie by Aktes afgehandel is. As daar verbande was, sou die rekeninge dit gemeld het. Gewoonlik volledige syfers oor die uitstaande bedrae, of die oorskot as die verbande groter as die koopprys was.”
Hy staar na die dokumente. Hy verstaan nie heeltemal nie.
“Hier staan niks daarvan nie.”
“Dit is waarom ek dink daar was nie verbande nie.”
“O.”
Hy kyk na die rekeninge. Dit gee die pryse van die twee huise. R43 000 vir die sakeperseël. R52 000 vir die woonhuis.
Die water in die pot kook oor met ’n eksplosiewe sis. Hy stap haastig na die stoof, draai die plaat af.
“My tydsberekening is sleg,” sê sy. “Jy verwag seker mense.”
“Nee,” sê hy.
Hy moes “ja” gesê het.
“Kon jy iets uitvind van die identiteitsdokument?”
Hy staan in die niemandsland van sy kombuis, sy ongemaklik tussen sy stoele.
Fok.
“Jy sal moet sit,” sê hy.
Sy knik en glimlag effentjies, vou haar romp netjies onder haar bene in en gaan sit op die vaal stoel met die rafels op die armleuning. Sy kyk na hom, met empatie en verwagting.
“Smit is nie Smit nie,” sê hy.
Sy wag.
“Die I.D. is vervals.”
Hy sien haar oë rek effens.
“Professionele vervalsing. Moontlik die werk van ene Charles Nieuwoudt, waarskynlik gedoen in die laat jare sewentig of vroeë tagtigs.” Hy sal haar nou die hele ding moet