Zdrowie i życie seksualne Polek i Polaków w wieku 18-49 lat w 2017 roku. Zbigniew Izdebski
Читать онлайн книгу.
w kolejnych edycjach badań nad seksualnością Polek i Polaków25
Kolejną ważną analizowaną cechą społeczno-demograficzną był poziom wykształcenia. Struktury badanych prób różniły się istotnie, głównie z powodu znaczącego wzrostu udziału osób z wyższym wykształceniem w ostatniej edycji tych badań. Z kolei odsetek respondentów z wykształceniem poniżej średniego był relatywnie wyższy w badaniach z lat 2001–2005 (tabela 11). Poprawa poziomu wykształcenia analizowanych prób wynika częściowo ze wzrostu zainteresowania studiami wyższymi roczników w ostatnich latach wchodzących w dorosłość oraz z tendencji do podejmowania studiów wyższych co najmniej na poziomie licencjatu przez osoby, które nie zdecydowały się na wykształcenie uzupełniające bezpośrednio po ukończeniu szkoły średniej.
Tabela 11. Liczba respondentów w wieku 18–49 lat według poziomu wykształcenia w kolejnych edycjach badań nad seksualnością Polek i Polaków26
W 2017 roku odsetek osób z wykształceniem poniżej średniego, średnim lub pomaturalnym, a także wyższym wynosił w badanej próbie osób w wieku 18–49 lat odpowiednio: 38,6%; 33,2%; 28,2%. Pomijając dwa najmłodsze roczniki (przeważnie uczących się), odsetki te wynosiły odpowiednio: 32,4%; 33,6% oraz 34,0%. Oddaje to dobrze reprezentatywność tej próby. W świetle wyników Badania Stanu Zdrowia Ludności Polski z 2014 roku27 odsetek osób w wieku 20–49 lat z wyższym wykształceniem wynosił 32,4%.
Próbie z 2017 roku warto też poświęcić więcej uwagi dlatego, iż są to najbardziej aktualne badania oraz że celem raportu jest między innymi przedstawienie obecnego obrazu seksualności Polaków. Przyjmując założenie, że obraz seksualności społeczeństwa różni się w przypadku kobiet i mężczyzn, przedstawiono charakterystykę społeczno-demograficzną respondentów z 2017 roku z uwzględnieniem płci ankietowanych (tabela 12). Próby mężczyzn i kobiet nie różniły się istotnie pod względem wieku. Średni wiek wynosił zarówno dla mężczyzn, jak i dla kobiet 31,8 roku.
Tabela 12. Charakterystyka społeczno-demograficzna kobiet i mężczyzn w wieku 18–49 lat ankietowanych w 2017 roku
Różnice między miejscem zamieszkania w grupie kobiet i mężczyzn ujawniają się dopiero, jeśli uwzględnimy czwartą kategorię miast powyżej 500 000 mieszkańców. Z tak dużych miejscowości pochodził większy odsetek kobiet niż mężczyzn uczestniczących w badaniach ankietowych. Jednak gdy uwzględnimy tylko trzy kategorie miejscowości, to różnice między respondentami obojga płci znacznie zmaleją (p = 0,058). Nie wykazano również różnic między poziomem wykształcenia respondentów obojga płci. Pewnym czynnikiem różnicującym te dwie grupy był status zawodowy. W całej badanej w 2017 roku grupie osób w wieku 18–49 lat, odsetek pracujących stanowił 71,6% (głównie praca najemna – 58,2%), studenci lub osoby uczące się stanowili 16,1%, niepracujący 9,6%, a pozostałe 2,7% odmówiło odpowiedzi na to pytanie. W grupie kobiet zdecydowanie większy odsetek deklaro-wał brak pracy. Należy również podkreślić, że wśród młodszych respondentów znacznie większy odsetek stanowiły osoby uczące się. Odsetek pracujących zwiększał się od 20,1% w wieku 18–19 lat do 89,3% w wieku 40–49 lat. Ocena sytuacji materialnej nie różniła się w zależności od płci respondenta (p = 0,404). Co dziesiąta osoba (9,9%) oceniała swoją sytuację materialną negatywnie (zła lub bardzo zła), a dwukrotnie większy odsetek udzielił odpowiedzi skrajnie pozytywnej (17,9%).
Wykres 5. Zobiektywizowana ocena obecnej sytuacji gospodarstwa domowego według badań z 2017 roku
Niezależną zobiektywizowaną ocenę sytuacji materialnej umożliwiało pytanie często używane w badaniach stanu zdrowia ludności GUS. Ankietowani zaznaczali, jak mogą dysponować swoimi zasobami i dochodami (wykres 5). Wyróżniono pięć kategorii odpowiedzi: od: „nie starcza nam nawet na najpilniejsze potrzeby” do: „wystarcza nam na wszystko, część dochodów odkładamy/ inwestujemy”. Łączny odsetek odmów odpowiedzi oraz braków danych wynosił 7,1%, co świadczy o drażliwości tematu. Dominowała odpowiedź przeciętna, wówczas kiedy rodzina radziła sobie z codziennymi potrzebami, ale nie stać jej na większe wydatki. Wykazano dużą spójność między odpowiedziami na to pytanie a subiektywną oceną sytuacji materialnej. Ogólny odsetek osób źle lub bardzo źle oceniających swoją sytuację materialną wynosił 10,3%. W przypadku poważnych ograniczeń finansowych w codziennych wydatkach sięgał on 30%. Natomiast gdy deklarowano, że dochodów wystarcza na większe wydatki, tylko sporadycznie ocena subiektywna była negatywna (2,3%). Kiedy zaś rodzinę stać było na odkładanie części dochodów, już nikt nie oceniał negatywnie swojej sytuacji materialnej.
Charakteryzując badaną próbę, warto jeszcze przytoczyć pytanie na temat stosunku do wiary, które w dalszych częściach raportu czasem jest używane jako czynnik wpływający na badane poglądy i zachowania. Respondenci kwalifikowali się do pięciu grup: głęboko wierzących i regularnie praktykujących; wierzących i regularnie praktykujących; wierzących i nieregularnie praktykujących; wierzących, lecz niepraktykujących; niewierzących. Odsetek braków danych w konkretnej deklaracji sięgał 7,5%, a składały się na to odmowa odpowiedzi (3,8%), brak zdania (2,9%), brak danych (0,8%). W grupie osób, które złożyły konkretną deklarację, udział poszczególnych kategorii odpowiadających obniżającej się religijności wynosił odpowiednio: 3,7%; 19,6%; 41,1%; 27,4% oraz 8,2%. Wskazuje to na dominującą w społeczeństwie kategorię „wierzący, ale nieregularnie praktykujący”.
PODSUMOWANIE
Porównanie wyników z poszczególnych edycji badań nad seksualnością Polaków jest możliwe dzięki przyjęciu spójnego podejścia metodologicznego w zakresie losowania próby oraz schematu realizacji badania. Zastosowana metoda była zgodna z zasadami etycznymi prowadzenia badań społecznych. Zadbano o procedurę uzyskiwania świadomej zgody, co oznacza, że każdy respondent dobrowolnie wyrażał chęć wzięcia w nich udziału po zaznajomieniu się z celami badania i ewentualnym związanym z tym obciążeniem.
Zasadnicza część raportu dotyczy aktualnej diagnozy zdrowia seksualnego Polaków w wieku 18–49 lat na podstawie wyników badań z 2017 roku. Badaniem objęto w tej grupie wieku 1746 osób. Zastosowano dwa narzędzia badawcze: ankietę wywiadu i ankietę poufną do samodzielnego wypełniania przez respondenta. Dla szeregu wskaźników można było odnieść najnowsze wyniki do czterech wcześniejszych rund badań nad seksualnością Polaków z lat 1997, 2001, 2005 i 2011. Ogółem w latach 1997–2017 badaniami objęto 12 635 dorosłych poniżej 50. roku życia. W grupie tej było 49,6% mężczyzn oraz 50,4% kobiet. Odsetek respondentów zamieszkałych na wsi wynosił w całym analizowanym okresie 37,5%, co jest zbliżone do krajowych statystyk GUS. W połączonej próbie z pięciu rund badań odsetek respondentów z wykształceniem powyżej średniego wyniósł 17,7%, przy wyraźnym dwukrotnym wzroście między rokiem 1997 i 2017. Zwrócono też uwagę na strukturę próby według stosunku do religii. W 2017 roku dominowała kategoria wierzących, ale nieregularnie praktykujących.
IV
Stan zdrowia populacji w świetle badań własnych z 2017 roku
W ankiecie poufnej wykorzystanej w badaniu z 2017 roku zamieszczono na wstępie obszerny blok pytań na temat zdrowia. Przytaczane niżej dane dotyczą tylko populacji osób dorosłych w wieku 18–49 lat.
Ogólny stan zdrowia fizycznego
W tej grupie 11,4% ankietowanych zaznaczyło, że choruje na jedną z wymienionych dalej przypadłości lub występuje u nich jeden z podanych objawów. Na liście umieszczono
Nie pytano o miejsce zamieszkania w 1997 roku, w 2011 roku stwierdzono 5 braków danych.
W latach 1997 i 2001 stwierdzono odpowiednio 10 oraz 5 braków danych.
Stan zdrowia ludności Polski w 2014 r., GUS, Warszawa 2016.