Wprowadzenie do logopedii. Grażyna Gunia
Читать онлайн книгу.
poznawania świata jako takiego (aspekt gnozeologiczny, aspekt świadomości poznawczej).
– Dziedzina medyczna. ZZK jest często pierwszym wskaźnikiem poważnych chorób; pierwszym symptomem, którego manifestowanie umożliwia wczesną interwencję lekarską lub może być następstwem różnych chorób (przy czym terapia logopedyczna jest nierozdzielną częścią kompleksowej opieki medycznej).
– Dziedzina kognitywna. Dialektyczne powiązanie myślenia i mowy jest dostatecznym i wyraźnym dowodem na zapotrzebowanie logopedii, która interweniuje właściwie w obydwu dziedzinach.
– Dziedzina emocjonalna. Można wspomnieć na przykład emocjonalne problemy wielu ludzi z afazją, jąkaniem itd. lub powszechnie znane doświadczenie z „dobrych” domów dziecka o pozostawaniu w tyle wychowanków w rozwoju mowy i rozwoju emocjonalnym oraz pozytywne następstwa interwencji logopedycznej również w tej dziedzinie.
– Dziedzina społeczna. ZZK jest częstą przyczyną dezadaptacji emocjonalno–społecznej w szkole, rodzinie, pracy, grupie społecznej. Likwidacja ZZK eliminuje często również te niepowodzenia. Za pośrednictwem swojej pracy logopedzi pomagają ludziom powrócić do życia w szkole – w pełnieniu funkcji ucznia, studenta, do życia zawodowego, społecznego i kulturalnego.
– Dziedzina ekonomiczna. Logopedzi pomagają ludziom także z ciężkim stopniem ZZK, aby mogli stać się produktywnymi, zdolnymi do pracy obywatelami.
– Dziedzina pojmowania estetycznego. Komunikacja funkcjonuje m.in. jako pośrednik piękna – ZZK jest więc możliwym czynnikiem hamującym w tej sferze.
Ta wielowymiarowość świadczy o tym, że logopedia ma (i z pewnością będzie mieć nadal) także w nowoczesnym społeczeństwie swoje znaczenie i swoje wielostronne posłannictwo.
Schemat 1. ZZK
Źródło: V. Lechta 1990.
Pytania i zalecenia kontrolne:
1. Jaka jest różnica między kierunkiem biologicznym/medycznym a kierunkiem filozoficznym w logopedii?
2. Na czym polega współczesna zmiana paradygmatu w logopedii?
3. Dlaczego w logopedii trzeba uprzywilejować trend emancypacyjny przed praktycystycznym?
4. Zapoznaj się z Początkami i rozwojem polskiej logopedii w opracowaniu E.M. Minczakiewicz (Wydawnictwo Edukacyjne, Kraków 1998) oraz opracowaniem tej samej autorki: Wsparcie logopedyczne w ujęciu historycznym w wybranych obszarach i zakresach działalności specjalistycznej [w:] J.J. Błeszyński, D. Baczała, J. Binnebesel (red.), Historyczne dyskursy nad pedagogiką specjalną – w ujęciu pedagogicznym, Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Edukacji Zdrowotnej w Łodzi 2008.
5. Na które grupy populacyjne ukierunkowuje się opieka logopedyczna?
6. Na jakich stanowiskach pracy działają logopedzi?
7. Na czym polega istota zaburzeń zdolności komunikacyjnej?
8. Jakie są części interwencji logopedycznej?
Słownik terminów fachowych
Logopedia: dziedzina nauki, która bada prawidłowości powstania, eliminowania i prewencji zaburzonej zdolności komunikacyjnej.
Zaburzona zdolność komunikacyjna (ZZK): zjawisko, przy którym pewna płaszczyzna przejawów językowych człowieka (lub kilka płaszczyzn równocześnie) interferuje z jego zamierzeniem komunikacyjnym.
Interwencja logopedyczna: specyficzne działanie, które realizuje logopeda w celu ziden-tyfikowania zaburzonej zdolności komunikacyjnej, wyeliminowania, złagodzenia ZZK, ewentualnie zapobieżenia mu.
Diagnostyka logopedyczna: identyfikowanie specyfiki ZZK w celu późniejszej realizacji terapii logopedycznej lub prewencji logopedycznej.
Terapia logopedyczna: działanie, które jest realizowane specyficznymi metodami w specyficznej sytuacji zamierzonego nauczania w celu eliminacji ZZK lub rozwijania zdolności komunikacji jako takiej.
Prewencja logopedyczna: zapobieganie ZZK metodami profilaktyki pierwotnej, wtórnej i trzeciorzędowej.
Wykaz skrótów
CPLOL – Stała Komisja Logopedów przy Unii Europejskiej (Comité Permanent de Liaison des Orthophonistes / Logopèdes de l‘Union Européenne)
MPD – mózgowe porażenie dziecięce
IALP – Międzynarodowe Towarzystwo Logopedów i Foniatrów (International Association of Logopedics and Phoniatrics)
ZZK – zaburzona zdolność komunikacyjna
WHO – Światowa Organizacja Zdrowia (World Health Organization)
Bibliografia
Adamek I. (2000), Podstawy edukacji wczesnoszkolnej, Impuls, Kraków.
Borbonus T., Maihack V. (2000), Sprachtherapeutische Aufgabenbereiche, Handlungsfelder und Organisationsformen [w:] M. Grohnfeldt i in. (red.), Lehrbuch der Sprachheilpädagogik und Logopädie, Kohlhammer, Stuttgart – Berlin – Köln.
Crystal D., Varley R. (1999), Introduction to language pathology, Whurr, London.
Ďurič L. i in. (1988), Pedagogická psychológia, SPN, Bratislava.
Dvořák J. (1998), Logopedický slovník, Logopaedia Clinica, Žďár nad Sázavou.
Grohnfeldt M. i in. (1989), Handbuch der Sprachtherapie – Band l. Grundlagen der Sprachteherapie, Marhold, Berlin.
Grohnfeldt M. i in. (2000), Lehrbuch der Sprachheilpädagogik und Logopädie, Kohlhammer, Stuttgart – Berlin – Köln.
Grzegorzewska M. (1989), Wybór pism, IWZZ, Warszawa.
Günter H. (1996), Sprachheilpädagogik – Entwicklungen, Tendenzen, Perspektiven, „Sprache-Stimme-Gehör”, nr 20, s. 109–115.
Hartl P., Hartlová H. (2000), Psychologický slovník, Portál, Praha.
International Classification of Functioning, Disability and Health, WHO, Geneve 2001.
Kaczmarek L. (1977), Nasze dziecko uczy się mowy, Wyd. Lubelskie, Lublin.
Knura G., Neuman B. (1980), Pädagogik der Sprachbehinderten, Marhold, Berlin.
Lechta V. (1992), Logopédia na prahu tretieho tisícročia [w:] Česká logopedie 1991, KPK, Praha.
Lechta V. (1996), Logopédia ako veda, poslanie, riziko i šanca, Logopaedica I., Liečreh, Bratislava.
Lechta V. (1999), Logopedická terminológia – platformy, koncepcie, rozpory, trendy [w:] Pae-dagogica specialis XX, PdFUK, Bratislava.
Lechta V. (2001), Trend vývoja slovenskej logopédie v kontexte s logopédiou vo svete a s dielom profesora Sováka [w:] Česká logopedie 2000, Galén, Praha.
Lechta V. (2002), Symetrický a asymetrický model logopedického poradenstva, Pf UP, Olomouc.
Lechta V. i in. (1990), Logopedické repetitórium, SPN, Bratislava.
Lechta V. (1994), Dejiny starostlivosti o postihnutých a dejiny špeciálnej pedagogiky [w:] Š. Vašek i in., Špeciálna pedagogika – terminologický a výkladový slovník, SPN, Bratislava.
Lechta V. i in. (1995), Diagnostika narušenej komunikačnej schopnosti, Vydavatelstvo Osveta, Martin.
Magnusson M. (2001), Fenomenológia a kvalitatívny výskum afázie [w:] Logopédia IV, Liečreh, Bratislava.
Lechta V. i in. (2002), Terapia narušenej