Kwela Boeke

      Vir Anna.

      I

      Stempsky was al ongedurig nog voordat hulle na die luiperdaanval uitgeroep is. Hy het vroeg opgestaan, sy beddegoed gladgetrek en die trommel reggepak waarin hy al sy aardse besittings hou, maar hy kon die ding wat uit plek is, nie kry of regstel nie.

      Miskien is dit die gesig in die spieël, dink hy terwyl hy skeer, en draai om ’n driekwartaansig van sy seepgesmeerde wang te kry, en skraap dit met die skeermes skoon. ’n Sterk kakebeen, gebeitelde gelaatstrekke, hoewel die vlees kwesbaar is vir die lem, met ’n snytjie of twee om dit te bewys. Yl wenkbroue laat hom ietwat weerloos lyk, soos ’n bokser wat al te veel houe in die gesig gekry het. Donkerblonde hare met ’n natuurlike krul; oë so donker dat sy pupille onsigbaar is, behalwe wanneer die son hulle teen ’n sekere hoek tref en die irisse soos mahoniehout gloei; ’n koperkleurige bokbaard en bypassende snor met opgekrulde punte; lenige lyf, ’n aks groter as die gewone. Menige man sou wat wou gee om in sy skoene te staan, maar hy is nie seker hy kan dit met homself uithou nie.

      Hy roer die skeerlem in ’n kom koue water om van die skuim en stoppels ontslae te raak, vee dit met ’n verslete handdoek droog en vou die lem terug in die hef. Sy onderlip is geswel en seer, en hy druk daaraan met sy tong. Dit het laas winter ook gebeur, oor die koue, droë lug. Dis soos om ’n bysteek te hê wat nie regkom nie. Hy droog sy gesig af en dra dan die kom buitentoe, oor die kaal, klipperige werf, met sy skaduwee agterna, dun soos ’n pendoring in die skuins oggendson. Hy skiet die water oor ’n bossie; ’n mens kan dit nie vermors nie. Hoenders kom kloek om sy stewels. Hy maak of hy hulle gaan skop en hulle spat uiteen. Hy is in sy onderhemp, bly oor die koue se byt op sy vel. Selfs al is dit Julie en die nagte bitterlik koud, sal die temperatuur oor ’n uur of wat, sodra die son van die kim losgeglip het, styg tot twintig grade of meer.

      In die kampie langs die polisiekantoor staan ’n paar perde. Agter hulle is die landskap wyd en chaoties, die oppervlak ’n gefrommelde landkaart vol grys bossies soos kolle muf. Na die ander kant toe, weswaarts, rys Gamsberg blou en bonkig en dui die einde aan van die gebied wat die owerhede hier in Duits-Suidwes-Afrika as beskaaf beskou.

      Stempsky hoor eers hulle stemme en dan sien hy die twee Nama-seuns wat met die paadjie van hulle nedersetting af kom met ’n bierbottel vol melk, waarskynlik nog warm van die koei. Hulle lyk opgewek, lag en stamp mekaar met die elmboog. Hy lig sy hand om te groet en ontlok breë glimlagte op die bruin gesigte met hul byna Oosterse gelaatstrekke. Om die twee seuns te huur, was feldwebel Dudeck se idee, sodat hulle polisiemanne minder tyd aan oorlewingstake hoef af te staan en beter op hulle eintlike taak kan konsentreer – om Duitse heerskappy oor die land te vestig. Daar word van hulle verwag om nie net polisiediens te doen nie, maar ’n bestaan te voer in hierdie ongenaakbare, ongetemde land – hulle moet self die geboue oprig waarin hulle werk en slaap, en ten minste ’n deel van hulle eie kos kweek. Blikkieskos en droë kruideniersware, hardeware, instruksies en betaling kom van die hoofkwartier in Windhoek af, en verslae gaan terug soontoe.

      Omdat dit Sondag is, benut die twee kollegas met wie hy die barak deel die kans om laat te lê. Feldwebel Dudeck se agterent het die besondere vermoë om ’n halfuur voor sy baas wakker te word en die res van hulle met trompetgeskal te wek, terwyl hulle lywige bevelvoerder sy gesig in sy kussing gedruk hou. Reiter Bock is ook nog in die bed. Hy skryf al weer ’n brief vir daardie vrou in Berlyn op wie hy so versot is. Al skryf hy soveel briewe, het Stempsky nog selde gesien dat hy een gee om gepos te word.

      Die jong man het duidelik nie die vereiste aantal jare se militêre ervaring om aan die landespolizei toegedeel te wees nie, en om selfs in die eerste plek as soldaat na Suidwes-Afrika gestuur te geword het nie; iemand moes toutjies getrek het. Toe Bock vier maande gelede vir die eerste keer hier op Hochnamib aankom, het Stempsky en Dudeck albei hulle bedenkinge gehad. Die kêrel was skaars meer as ’n geraamte en die manier waarop die vel oor sy benerige gesig span, het daardie indruk versterk. Nogtans doen hy wat van hom gevra word. Hy het selfs ’n bietjie lyf gekry.

      Bock is ontwykend wanneer hulle hom pols oor die plaaslike opstand ’n paar maande gelede, toe hy dieper betrokke geraak het as sy twee meerderes. Al wat hulle vir seker weet, is dat Bock lewendig daarvan afgekom het, hoewel hy sedertdien taamlik terughoudend is, dat die rebelse dorpsmense teruggekom het Hochnamib toe, en daarmee saam die rustigheid wat die streek voorheen geken het. Die skoolmeester wat die opstand gelei het en ’n handjievol van sy volgelinge lê nou in grafte in die begraafplaas anderkant die nedersetting. ’n Tienerseun het uit die dorpie verdwyn, maar daarbenewens lyk dit asof almal eerder ná April se tragiese gebeure net vorentoe wil kyk.

      In die rustige maande sedertdien het die drie polisiemanne hulle groentetuin uitgebrei en genoeg hoenders gekry om te sorg dat hulle eiers het vir ontbyt en een of twee maal per week van die pluimvee self vir aandete kan geniet. Hulle het ’n hokkie agteraan die vierkantige baksteengebou opgerig vir hulle gereedskap en rytuig en het die aanleunkombuis in ’n stoep omskep met halfhoogte mure en twee vierkantige pilare langs die deuropening.

      Dit is waarheen die seuns mik, komieklik in die stukke weggooi-uniform wat om hulle klein gestaltes flap. By die hoek steek die twee vas en ’n oomblik later hoor Stempsky hulle gelyk roep: “Baas!” Die Boerewoord het die gewone manier geword waarop die plaaslike bevolking enige wit man aanspreek. “Kom kyk!”

      Toe hy naby genoeg kom dat hy om die gebou se hoek kan kyk, sien hy wat hulle sien – ’n sebravul het in die heining rondom hulle groentetuin verstrengel geraak. Hy bokspring en ruk en probeer hardloop, maar sy kop en linkervoorpoot is in die drade vasgevang. Hy moes deurgetrap en toe vasgewoel geraak het hoe meer hy spook om los te kom. Sy ma staan ’n entjie daarvandaan, draf lugtig weg van die mense af, maar steek dan vas en kyk terug, gee vir Stempsky ’n perfekte sy-aansig van daardie byna hipnotiese swart strepe. Hy het nog nooit ’n sebra van so naby gesien nie.

      “Skiet hom!” hits een van die seuns hom aan.

      “Skiet die merrie eerste,” stel die ander een voor, “voordat sy wegkom. Dan kan ons die vul doodmaak.”

      Die seuns se reaksie is verstaanbaar – die sebras is kos, en die velle gesog, maar Stempsky het al genoeg doodslag in hierdie land ervaar. Hy loop nader om te sien of hy die vul kan loskry, maar toe hy nader kom, maak dit die dier so bang dat hy selfs nog woester begin bokspring. Een van die drade sny in sy skeen.

      “Hanou,” fluister hy, maar dit het geen uitwerking nie en hy tree stadig terug.

      Hy twyfel of hy die dier sal kan beetkry en sy ledemate beweeg om hulle los te wikkel. Die vul is nog bloedjonk, maar Stempsky vermoed hy sal te sterk wees om onder beheer te bring, veral in so ’n paniek. Hy wil nie geskop of gebyt word nie, en kies dus koers na die gereedskapshokkie toe – net kophoogte mure met ’n skuins sinkplaatdak en ’n plankdeur. Die bietjie gereedskap wat hulle het, word hier gehou – twee grawe, ’n byl, ’n saag, twee tange, ’n hamer, perdeskoene, spykers en ’n paar ander ditjies en datjies, sowel as hulle rytuig. Hy lig die draadknipper van die spyker aan die muur af en keer terug na die sebravul toe. Hy loop stadig, met sy arms langs sy sye, en probeer so onbedreigend moontlik lyk. Die vul word nie daardeur geflous nie; hy het skuim om die bek en sy asem roggel. Hy skop sand en klippers op. Daar anderkant draai die merrie weer asof sy wil weghardloop, maar sy beweeg nie ver nie – sy hou aan omdraai sodat sy weer na haar vul en die man kan kyk, een voorpoot in die lug wat nou en dan aarselend afsak asof sy wil voel of die grond nog daar is.

      Stempsky loop met die heining langs, maak lae geluidjies in sy keel wat hy hoop kalmerend sal wees, hoewel hy geen idee het hoe dit vir ’n sebra sal klink nie. Die vulletjie probeer wegkom van hom af, maar vergeefs. Die ganse heining skud, die drade soos kitaarsnare wat gespeel word. Hulle het die draad hoofsaaklik gespan om weidiere uit die groentetuin te hou. Hierdie tyd van die jaar is daar skaars enige groenigheid in die veld, en die sagte groen spinasie- en blomkoolblare is onweerstaanbaar vir vee en wild.

      Stempsky bereik die naaste heiningpaal, skaars anderhalfmeter van die verwilderde dier