Tweegevreet. Zirk van den Berg
Читать онлайн книгу.
boormasjien se geluid dring deur alles, selfs die hardgepakte misvloer onder haar voete dreun. En nou, met die boorvoorman voor haar ruweg geboude huisie se voordeur – jy soek vergeefs na gladde muur of reghoekige hoek – moet sy vir hom die besluit oordra wat sy oor en oor oorweeg, uur na uur. Elke meter wat hulle boor, kos geld en hulle het nog nie op water afgekom nie. Moet sy nou vir hom sê om op te hou? Sê nou daar is sterk water net ’n entjie dieper? Daar is geen manier om te weet nie. Sy kan vir die boormanne vra om iewers anders te probeer, waar dieselfde ding weer kan gebeur. Hulle kan gate bly boor sonder om water te kry totdat die plaas soos ’n Switserse kaas lyk, of water kan oor vyf minute by die eerste boorgat begin uitborrel.
En dit, dink sy, is die storie van my lewe sedert ek in Afrika aangekom het – jy weet nooit wat jy gaan kry nie. Ek het hierheen gekom om met ’n man te trou wat ek nie geken het nie, het ’n weduwee geword, is ontvoer en ’n paar weke lank gevange gehou, en nou is ek ’n grondbesitter. Herr Kamke was nie ’n ryk man nie, maar in vergelyking met haar lewe in die shtetl waar sy grootgeword het, is dit wat sy nou het ’n rykdom wat sy haar nie in haar wildste drome kon voorstel nie, met verantwoordelikhede en selfstandigheid waarop niks haar voorberei het nie. Dis egter opwindend om sulke bekommernisse te kan hê. Dit is sy teen die natuur en vooroordeel, gewapen met slegs die vermoë om te leer en te hoop en aan te hou.
“Ons boor dieper,” sê sy vir die boorvoorman.
Sy kon nog nooit agterkom of Hermanus Coetzer ’n Boer of ’n Baster is nie, soos die plaaslike mense van gemengde afkoms na hulleself verwys. Moet sy hom innooi vir middagete? Dit sou verwag word as hy wit is, maar afgekeur word indien nie. Die gebruik maak nie vir haar sin nie, maar sy doen haar bes om by die plaaslike manier van doen in te pas. Een van die eerste dinge wat sy geleer het toe sy vier maande gelede in die protektoraat aankom, is dat daar ’n sosiale skeidslyn is wat ’n mens nie durf oorsteek nie, selfs al berei swart mense omtrent elke wit setlaar of amptenaar se etes voor, maak hulle steeds warm beddens vir hulle op, was hulle gevlekte lakens en onderklere. Die rasse lewe geweldig intiem saam, maar kry dit desondanks reg om ’n afstand te handhaaf – ’n onderskeid wat getref word deur afkeer aan die een kant en onderdanigheid aan die ander. Hermanus Coetzer is donker van vel, maar dit kan die gevolg wees van jare in die fel son. Sy oë is groen en sy gelaatstrekke gerond. Sy neus se punt is plat en sy ore vlesig. Die swart hare wat onder sy sweetbevlekte hoed uitsteek, is yl en fyn gekrul. Die manier waarop hy haar behandel, gee ook geen aanduiding van sy ras nie. Hy is nie kruiperig soos die meeste van die plaaslike mense geleer het om te wees nie, maar ook nie familiêr nie. Hy luister aandagtig wanneer sy praat, kyk haar nooit in die oë nie, en antwoord dan in ’n mengsel van Duits en Nederlands sonder om haar ooit by die naam te noem.
Sy kyk toe hy wegloop, met sy elmboë weg van sy lyf af gehou asof hy die sweetvlekke onder sy arms wil vermy. Minute later hoor sy hom lag saam met die twee Namas wat vir hom werk, pa en seun. Die klank van hulle gelag dra bo die dowwe, metaalagtige gehamer wat die konstante klankbaan van hulle lewe is, en deesdae van hare ook. Hulle gebruik ’n skerpgemaakte metaalsilinder om die gat te boor, lig dit met ’n kabel op en laat dit weer val in die skag wat dit geskep het, gebruik die aarde se swaartekrag teen die planeet self. Die gevoel van die kabel en die geluid, sê hulle, sal verander as hulle water tref. Al wat Lisbeth hoor, is dieselfde geklonk van metaal, dieselfde slag wat jy eweseer met jou voete voel as met jou ore hoor. Elke slag kerf ’n verdere stukkie uit haar bankbalans.
Sy moet water vind. Die fontein wat Grossenhain voed sedert haar man die plaas vyf jaar gelede op die been gebring het, raak elke week swakker. Eers was dit net ’n indruk, ’n knaende kommer dat die krip nie so vinnig vol word soos voorheen nie. Sy het dit vir lekplekke ondersoek, gehoop dit was die probleem. Maar die krip is doodreg. Die fontein is nie.
Met die somer sal die reën weer kom, maar dis nog net Julie en die reën is in elk geval onbetroubaar. En selfs al kom hulle vanjaar deur, hoe gaan hulle die volgende droë seisoen oorleef? Sy is nog net enkele maande op die plaas, maar reeds vind sy die vooruitsig om dit te verloor totaal ondenkbaar.
Sy loop die veld in, verby die skoongemaakte deel om die huis, na waar die grasse selde versteur word en dit net sy is, sy en die klein gediertetjies wat aan grasse klou of onder klippe kruip. Sy luister na die gezoem van vlerke, die geknars van klippers onder haar voete, die geklap van klip op klip elke nou en dan wanneer sy een lostrap wat effentjies gebalanseer was. Na al die eeue is daar nog steeds klippe wat nie hulle finale rusplek gevind het nie. Groeiende plante en verbygaande diere versteur hulle, en so ook die wind en – slegs af en toe – water. Sy verwonder haar aan die feit dat dit in hierdie droë land blykbaar onmoontlik is om eens ’n uur lank nie aan water te dink nie. Die landskap lyk asof dit gevorm is om water te dra, met droë rivierlope oral. Daar is ’n krans op die plaas wat die werkers ’n waterval noem, al is dit baie jare sedert water laas daar geval het. Die behoefte aan water staan oral geskryf – in die papierdroë gras wat verkrummel as jy daaraan vat, in die songebakte klippe en die geharde sade wat jare lank dormant kan lê, gereed om te ontkiem sodra die grond nat word.
As sy so aan dinge in die grond dink, herinner dit haar aan haar oorlede man. Sy het hom nog steeds nie herbegrawe nie. Sy oorskot lê nog in die rivierbedding waar die polisie dit ontdek en met klippe toegepak het. Sy moet plan maak daarmee, maar om na die dooies om te sien, moet desnoods tweede viool speel teen die lewendes se behoeftes.
Aan die helling westekant toe sien sy die perd wat sy begeer. Dis ’n ou soldateperd wat wild geraak het. Die sebras waarmee hy gewoonlik saamloop, moet daar naby iewers wees. Dan gewaar sy hulle, met hulle strepe wat saamvloei met die strepe lig en skadu agter bosse.
“Eendag gaan ek jou nog hê,” sê sy hardop.
Dit het ’n gewoonte geraak om met haarself te praat, met dié dat daar geen ander moedertaalsprekers van Duits byderhand is nie. Aanvanklik het sy selfbewus gevoel, maar mettertyd het dit haar minder begin pla. As sy seker is dat daar niemand in die omgewing is nie, sê sy selfs dinge wat haar bang en verleë maak, druk sy allerhande onbetaamlike gedagtes en gevoelens uit. In die veld leer sy haar eie ongetemde sy ken. Partykeer, op ’n afgeleë plek, steek sy selfs haar hand onder haar rok in en raak aan haarself met ’n ritmiese volharding wat niemand anders nog eens probeer het nie. Sy het nog nooit so vry, so vreugdevol gevoel nie. En soms fantaseer sy oor iemand by haar, regte en verbeelde mans, en is verras dat die gesig wat al hoe meer gereeld voor haar geestesoog verskyn daardie blonde polisieman s’n is, Stempsky.
Hoewel daar geen manier is waarop hy van haar fantasieë kan weet nie, voel sy ’n stuwing van verleentheid toe sy die ruiter herken wat padlangs aankom, na haar huis toe. Sy vat haar rok se los voue in haar een hand saam, lig dit ’n ent en loop doelgerig na die huis se kant toe om hom te ontvang. ’n Maer rooi hond kom van die werf af en sluit by haar aan, volg op haar hakke, en dan kom ’n paar ander ook by. Hulle jaag mekaar soos ’n maalkolk om haar voete totdat sy gaan stilstaan omdat sy bang is sy gaan oor hulle struikel.
Die honde maak die perd ook senuagtig, en Stempsky het skynbaar sy hande vol om die dier te beheer. Hy ry die groot geswete dier in ’n kring om haar voordat hy afklim.
Sy kuiers raak al hoe meer gereeld. Die eerste keer was dit kamtig om seker te maak dat haar besittings nog goed en reg is, die goed wat hy vir haar in veilige bewaring gehou het in die weke wat sy aangehou is. Toe kom hy saam met Siegfried Bock op patrollie hier aan. Die keer daarna was hy alleen en het hy gesê hy is bekommerd oor haar. Haar plaas is aan die rand van die wit nedersetting, net voor die wildernis wat duskant Gamsberg begin. Dit is toe dat hy vir haar ’n rewolwer gegee het met ’n ryklik versierde, byna vroulike handgreep, en haar gewys het hoe om dit te gebruik. Die Mauser Zig-Zag is eenvoudig en betroubaar, het hy gesê, sy moet dit net skoon hou, insluitend die groewe buite op die silinder wat die wapen sy naam gee. Indien nodig, kan sy albei hande gebruik om dit vas te hou en die sneller met twee vingers trek. Hy wil hê sy moet dit deurentyd by haar hou, maar selfs al is dit glo die kleinste rewolwer in die reeks, vind sy dit onhandig en dra dit nie wanneer sy binne sig van die huis is nie. Sy het dit ook nie nou by haar nie, en wonder of hy dit sal oplet.
“Frau Kamke,” sê hy, met ’n glimlag wat die groet van sy formaliteit stroop.
Sy weet sy naam is Hans, maar sy voel nog nie gemaklik om hom so te noem nie. Hy het ’n