Dubbelspiraal. André Jansen
Читать онлайн книгу.
nie net sy seun wat dood is nie, weet hy.
’n Fragmentasiebom se skerwe en splinters het drie mense verskeur.
Vier bajonetpunte deurboor die aarde. ’n Korporaal met ’n rooi gesig en bolwange blaas die laaste taptoe op ’n beuel. Snuiters in uniform staan styf en presenteer geweer. Iemand met ’n pers petband en lapelstrokies bid vroom. Iemand anders sê ’n paar patriotiese woorde.
’n Klompie rooi lapelle het met hul aankoms hand geskud, ’n mens sou sweer hul span het gewen, maar Jooste se blik laat hulle skuldig wegkyk. Ja, dink hy, ’n kantoor as slagveld is soveel veiliger. Oorlog as teorie, wit krytpyle en -strepe op ’n swartbord, vingers op ’n kaart, syfers. Rou emosies laat julle doodseker maak jul skoenpunte blink nog.
Daar is geen trane agter Hanna se dowwe oë oor nie. Sy leun swaar op Martie. Hanna is die kind. Sy leun nie op hóm nie. Sy ruk toe die geweerkolwe die grond met ’n geroffel tref, asof ’n salvo skote in haar lyf vasslaan.
Daar is die sagte, hoë gehuil van ’n Transall se enjins, op pad na Waterkloof.
Jooste kom agter die mense beweeg. ’n Hand voel swaar op sy skouer, iemand sê iets wat seker vir hom bedoel is, maar hy’t geen benul wat hy moet antwoord nie. Hy skud maar die hande wat swewend uit moue, swart of kakie, na hom uitgesteek word.
Die bloedjong troepie met die Tiffies se swart baret, seker net ’n paar maande uit die skool, Kobus se maat, sê hy, druk die pakkie so half verskonend in Jooste se hande toe die manne met die kastele en swaarde al weg is, en die meeste van die ander mense reeds in hul motors sit, en die Magirus met ’n rokende uitlaat sidderend wag dat die laaste van die erewag agter inklouter.
“Net ’n klompie van Kobus se goed in sy staalkas, oom,” mompel hy, en hol vir die Magirus wat al begin ry het.
Koos Jooste wonder: Is jy volgende, seunie?
Jooste weet daar was mense by die huis, maar hy sal net vier of vyf se name kan noem. Hulle het koffie en tee gedrink uit koppies wat Martie by Susan gaan leen het. Hulle het koek geëet wat iemand by Tuisnywerheid gaan haal het. Hy vermoed dit was hy self, maar sal dit nie sweer nie. As iemand gelag het, wou hy sy vinger op sy lippe lê en sjuut sê. Hanna moes natuurlik ook daar gewees het. Hy sal nie kan sê watter rok sy gedra het nie.
Toe die koppies en pierings oplaas gewas en afgedroog is, het ’n kilte by die huis ingetrek, en dit was nie die naderende winter nie. Feitlik alles het Hanna ontstel. Die foto-albums het Jooste laat ineenkrimp, want die beelde van Kobus in sy eerste skooluniform, of saam met die ander kannetjies van sy rugbyspan, of met ’n emmer en grafie in ’n swembroek op Margate se strand, was genoeg om haar verwytend na hom te laat staar, asof hy hul seun persoonlik by die vliegtuig ingestoot het.
Martie, met haar adolessente floskoppie, het ook nie gehelp nie. Elke “Onthou julle toe Kobus …” en “As Kobus nog hier was …” het ’n nuwe roof afgekrap.
Hy was later radeloos. Probeer hy met ’n sagte stem troos, het Hanna vir hom tande gewys en kras woorde geblaf. Bly hy eerder stil, is hy as ongevoelig uitgekryt. Sy het haar tande al hoe meer geborsel, maar hy kon die whisky deur die tandepasta ruik.
Sonder dat sy dit reguit sê, kon Jooste aanvoel hoe ou renonse uit die dieptes opborrel. Oor sy werk, wat sy nie rêrig verstaan het nie, behalwe dat die maandelikse tjek altyd te min was vir wat sy eintlik wou hê. Oor sy kollegas, wat sy nooit ontmoet het nie, en sy vriende, met wie sy by niemand kon spog nie. Oor die doodgewone adres en huis. Oor haar klere, altyd uit die mode. Oor die vakansies, elke jaar by dieselfde plek, nooit oorsee nie. Oor haar daaglikse sleur. Haar lewe moes ánders gewees het.
Hy het magteloos gevoel. Dis mos hoe dinge ís, wou hy vir haar verduidelik. Hoe kan jy dit nou anders wil hê?
Haar mond het miskien niks gesê nie, maar haar lyf en houding was spraaksaam. Snags het sy opgekrul in die bed gelê, en weggekrimp as hy aan haar raak. Later het sy in Kobus se kamer gaan slaap. Dié was nou vir haar ’n veilige hawe, nes sy hom in haar baarmoeder beskerm het. Sy het seker gemaak almal hoor haar snikke agter die toe deur.
Jooste weet dis die einde van die pad vir hulle. Hy aanvaar dit gelate, is eintlik bly, al sal hy dit nie erken nie. Hy’t nog altyd met besluite gesukkel. Sy maag was taks op ’n knop oor die vrees vir die onbekende. Nag ná nag het hy wakker gelê terwyl hy opsies teen mekaar opweeg. Die volgende oggend was daar meestal nog geen oplossing in sy suwwe kop nie.
Alles was makliker sodra die besluit uiteindelik geneem is. Dan moes jy net aan die wipwa vasklou terwyl hy op sy onvermydelike spoor loop.
Die besluit word vír hom geneem, en hy voel verlig.
Jooste die getroue dienaar gaan kantoor toe. Hy wil nie, want die oormaat troos wil hom laat verstik. Dis asof die suurstof naby hom weggesuig word.
“Só jammer om te hoor van jou seun.”
Net soos volkome vreemdelinge mos oor ’n swanger vrou se maag mag vryf, mag hulle hom ’n kloppie op die skouer gee, en sy hand toevou. Die parfuums van al die vroue wat hom ’n drukkie gee, smelt tot ’n walglike soet klont in sy neusholte saam.
“Sê maar as ek kan help,” prewel hulle in sy oor. “Enigiets.”
Die simpatieke blikke van mense wat hy skaars ken, is ewe erg.
“Ek weet nie wat om te sê nie.”
Hy wil sy hand gedurig was van al die geskud.
“Ek kan net dink hoe jy moet voel.”
Goor, dankie, en leeg, en dood. En jy? Mateloos dankbaar dis nie jóú seun nie?
Soms brom Jooste iets en draai weg terwyl die stukke binne-in hom rammel. Ander kere glimlag hy effens en sê dankie. Aan die einde van ’n dag weet hy glad nie wat hy gedoen het nie. Daar was wel telefoonoproepe, en papiere op sy lessenaar, en hy onthou hy het iemand gevra om fotokopieë te maak, dit moet ou Dicky gewees het, en vir iemand om ’n legger te gaan liasseer en ’n ander een te gaan soek, maar wie was dit, en waarom was die leggers belangrik?
Hy verloor tred met hoeveel dae of weke in dié waas verdwyn voordat hy lank genoeg kan konsentreer om sy omgewing werklik raak te sien. Hy doen baie ontdekkings. Daar is tekens dat hy lank reeds in hierdie kantoor woon. Sy vinger draai om en om oor ’n baie ou koffiekring. Dit is op sy lessenaar se blad. Dis beslis sy telefoon wat so lui. Dis grys, met ’n hoorbuis van maroen plastiek. Waarom lui en lui en lui die telefoon so? Wag ’n bietjie, dit hou op as jy die hoorbuis optel.
Dis sonder twyfel sy stoel waarin hy sit. Dit piep as jy só oorleun om ’n laai oop te trek. Dis die mat in sý kantoor, ja, ’n soort groen met ’n skurfsiekte wat in brak kolle uitslaan, veral by die deur, en ’n kraakvars eiland onder die dik, stywe plastiek waarop die wieletjies loop. Dis sý besoekers se stoel voor die lessenaar, met so ’n bruinerige plastiekoortreksel wat soos ’n ritssluiter girrrts as vroue met kort rokke in die somer daaruit opstaan. Dit is sy kladblok op sy lessenaar. O ja. Hy het self al daardie telefoonnommers en krulletjies en pyltjies en datums met sy balpuntpen daarop gemaak terwyl sy woorde in die maroen hoorbuis verdwyn, en hy in die verte staar. Ja.
Daar is selfs lewe buite sy kantoor, kom hy later agter. Ander telefone lui en raak stil. Deure gaan oop en toe. Hysers pieng. Mense praat. Trollies met leggers word knersend verbygestoot. Die beker met warm koffie verskyn nie uit die bloute op sy lessenaar nie. Iemand met ’n naam sit dit daar neer. Margaret, noem hy haar wanneer hy dankie sê.
Hoe kan alles so normaal wees terwyl sy wêreld stadig kantel, en dinge oor die rand begin gly en in die afgrond stort? Dis ’n belangrike ontdekking en ’n belangrike vraag, weet Jooste, die ontrafelaar van geheimenisse en oplosser van probleme.
Hoekom is dit so belangrik?
Want dit is iets om sy brein mee besig te hou.
Hoekom is dit belangrik om sy brein besig te hou?
Sodat hy kan vergeet van die middelste laai van sy lessenaar, links.
Wat is daar in die laai wat só dreigend is?
Toegedraai