Dubbelspiraal. André Jansen
Читать онлайн книгу.
staat in opstand. Maar: Móét jy afbrand voor jy weer bou?
Hy sien ’n ander toneeltjie: die ouderling wat kom aanklop het, ’n rukkie nadat hy konstabel geword het, want die kerkraad merk met sorg dat die broer se bank in die kerk so dikwels leeg is. Ja, dit was, want hy kon nie meer huigel nie. Daar was te veel leuens wat hy nie meer kon miskyk nie. Die eerste en grootste het hom die hardste getref: reeds as seun het hy opreg en hard en lank gebid, maar sy pa het nooit ophou hoes nie. Eers was dit net verwarrend om te besef jy kry nie wat jy vra nie, al sê hulle wát, dis sommer tjol. Toe word dit verraad. Daarna het hy die een leuen op die ander ontdek, en geleidelik wars geraak.
Dit was maar ’n stram gesprek waarvan Jooste niks onthou nie, behalwe een stukkie wysheid, die man se laaste probeerslag om die verlore skaap weer in die kraal te jaag. Broer, sê hy, daar’s meer geloof in ’n eerlike twyfelaar as ’n blindelingse volgeling.
Minstens vra Andrews vrae, waar die meeste in gelid marsjeer. Engelse kinders leer mos op skool en universiteit om self te dink, sê hulle, eerder as om alles vir soetkoek op te vreet.
“’n Klein gunsie, Dave.” Jooste haal ’n taamlik gehawende Instamatic-kamera uit sy baadjiesak.
“Jis, Koos, ek weet die geld is min, maar moet julle die geheime dokumente nou skiet met daai goed? Is die Leicas in die pandjieswinkel?”
Jooste kan ’n effense glimlaggie nie verhelp nie.
“Nee,” verduidelik hy, “dit was Kobus s’n. My seun.” Sy keel trek steeds toe. “Ek wil net sien wat daarop is. Het geen idee wat dit kan wees nie. Ek kan na ’n apteek toe gaan, maar …”
Want gistermiddag laat, toe die meeste mense al huis toe was en hy nog verskonings gesoek het om te bly, het hy uiteindelik die moed bymekaar geskraap om die middelste laai links in sy lessenaar oop te trek. Dit was soos om ’n lykhuislaai uit te skuif. Is dit hy, meneer, mevrou? Is dit jul seun? Kan ons maar sy naam op die kaartjie aan sy groottoon skryf?
Die pakkie het ’n hele tydjie tussen sy hande gerus terwyl hy hom gestaal het om die bruinpapier af te skil.
Dit was maar ’n karige klompie goed. Niks om van te skrik nie. ’n Beursie, met ’n paar rand in note en munte, Kobus se ID, weermag-betaalboekie en ’n papiertjie met ’n klompie telefoonnommers daarop. Twee kondome, ’n bossie sleutels.
’n Halfdosyn briewe, die meeste van ’n Karlien in Bloemfontein. ’n Skoon, vierkantige matriekhandskriffie met klein hartjies op elke “i” en “j” in plaas van punte. Deurspek met eksplisiet erotiese paragrawe. Wie was sy? ’n Skoolmeisie, dalk, ’n Kovsie-eerstejaartjie, of maar net ’n Tempe Tiger wat vir dosyne ander kliënte dieselfde gedoen het? Hy kan nie onthou dat daar ’n onbekende meisie by die begrafnis was nie. Het sy nie geweet nie, of het sy ná Kobus gou weer iemand anders gehad? Kobus het nooit iets gesê nie. Moet hy vir haar skryf? Die nommers bel?
’n Klompie foto’s van ouens wat hand om die skouer in die skaduwee van ’n boom staan. Hy herken die Tiffie van die begrafnis op een daarvan. ’n Paar kwitansies. ’n Gehawende pak speelkaarte met kaal meisies op die rugkante. ’n Plakkaat van Farrah Fawcett-Majors, peulend uit haar rooi baaibroek, gevou om in te pas. En die goedkoop Instamatic met die syfer 10 in die venstertjie. ’n Patetiese nalatenskap. ’n Seksbehepte laitie wat gereken het die lewe is een groot jol.
“Ek verstaan,” verseker Andrews hom. “En ek’s jammer oor Kobus. Dit moet swaar wees. Ek gee dit vir Van Vuuren, en later vanmiddag kry jy dit, geen probleem.”
Andrews stap saam met Jooste na die hyser toe. “Doen my ’n guns, Koos, hoor jy? Ek sukkel hier onder, man. Alles is duur – chemikalieë, papier, toerusting. My neus is al bruin van lek vir ’n bietjie meer. Van my mense wil loop, ek kan nie meer geld belowe nie. Elke jaar soebat ek by die boontjietellers, maar wat kry ek? Zat. Sê tog vir die gode op Olimpus dit kan nie so aangaan nie, man. Jy en Van Tonder is mos dik pelle. Sê hy moet met die Generaal praat.”
“Dave, jy weet ek …”
Maar Andrews het reeds tussen die toonbanke deur verdwyn.
“Des, liefie, wat het jy vir my? Daan, is daai kaartjies al klaar?”
’n Mens moet besig lyk.
Dis dieselfde dag, maar heelwat later. Jooste sit met die vierkantige, nog effens taai foto’s in sy hand.
Foto een.
Dis moeilik om alles behoorlik uit te maak, want die beligting is swak. Jy kan ’n blitsblokkie op so ’n kamera druk, en dan kry jy skerp skaduwees waarin besonderhede wegkruip. Daar is ’n deurmekaar bed en ’n bedkassie met ’n radiowekker en ’n glas met ’n klein lagie amber onderin, en ’n asbak met ’n sigaret en ’n krulletjie rook. Daar’s te min persoonlikheid vir ’n woonstel. Eerder ’n goedkoop hotel, seker, al is daar geen naam of logo op die asbak nie.
Die meisie is te sien. Sy lê op haar maag op die bed, en kyk half oor haar skouer agtertoe. Een been is by die knie gebuig, regop in die lug. Sy’s kaal. In die harde lig is haar neus skerp afgeëts. Sy het kort blonde hare, dik. Sy het sterk skouers, en haar ruggraat lê in ’n diep kloof. Haar boude is stewig, haar bene lank, met mooi kuite. Haar naam is sekerlik Karlien. Betaal jy ekstra vir so ’n foto, of is dit deel van die pakket?
Foto twee.
Dieselfde meisie. Is sy al agtien? Die fotograaf het nader beweeg. Sy staan op haar knieë op die bed. Die flitslig maak sulke rooi kolletjies in haar oë. Haar hande is agter haar kop gestrengel, en haar borsies is opgetrek. Sy’t ’n plat magie, en die skaamdons is lig. Van Vuuren het sekerlik ’n ekstra afdruk of twee gemaak, vir sy pelle ook. Tot siens, Karlientjie. Jy’t onverwags ’n hele klomp bewonderaars bygekry waarvan jy nooit sou kon droom nie. En hulle betaal boggerôl.
Foto drie.
Dis ouens met baarde en vuil kakiefrokkies en laphoede. Hul R1’s staan teen ’n boom, behalwe een in die hande van iemand op die voorgrond, die loop op die grond gerig. Op die agtergrond steek ’n Ratel se neus agter die stam uit. Hulle is trots op hul trofee, want almal grynslag. Die swart man sit ineengeduik op sy hurke. Die dowwe oë kyk sykant toe. Hy’t net ’n gerafelde kortbroek aan. Hy is dun, maar seningrig gespierd. Sy hande is agter sy rug vasgebind. Die fotograaf se skaduwee strek tot in die foto in.
Foto vier.
Die oë is selfs dowwer. Sy voete is na binne gedraai. Sy kop lê in die stof. Daar’s ’n roesrooi plas in die stof by sy kop. Iemand het sy hande losgemaak.
Foto vyf.
Dis eintlik ’n foto van niks. Die lens van dié kamera is nie opgewasse vir die grootsheid van die wêreld onder die fotograaf se voete nie. Boonop was daar ’n geskud en gestamp toe die foto geneem is, en die sluiter- en filmspoed van die goedkoopste kamera op die mark kan nie daarvoor vergoed nie. Daar is ’n ronde streep teen die linkerkant. As jy goed kyk, lyk dit na ’n vensterraam in ’n vliegtuig. Boaan is daar ook ’n smeer wat miskien ’n vlerk kan wees. Dit lyk asof die son nog laag op die horison sit. Die vae groen en bruin patroon is sekerlik die bosse en bome en Oshonas van Angola. Daar’s ’n dowwe kol wat die weerkaatsing van ’n gesig in die ruit kan wees.
Foto ses.
Dié een is hopeloos onderbelig, want die fotograaf het dit nie gewaag om ’n blitsblokkie te gebruik nie. Die dowwe kolle is sekerlik ’n hele ry gesigte wat na die kamera kyk. Die figure sit almal vooroor, met die elmboë op die knieë. Daar’s ’n groteske boggel op elke rug. Sommiges maak tekens, lyk dit – duim tussen die wys- en middelvinger, vinger-V.
Foto sewe.
Die skaduwees is kort. Daar’s rook op die agtergrond, en ’n mortierbuis sonder sy voetplaat op die voorgrond. Links is daar die geraamte van ’n viertrek. Die grond rondom is swart gebrand. Wat wou die fotograaf eintlik vasvang?
Foto agt.
Dis binne-in ’n vertrek, maar daar is genoeg lig, want daar is geen dak nie, en een muur lê verkrummel in ’n hoop. Die manne staan hand om die skouer. Onder die neuse is die skaduwees