Die troebel tyd. Ingrid Winterbach
Читать онлайн книгу.
van haar af te sluit. Dit is ’n lang tyd stram tussen hulle. Sy moet met die grootste geduld, takt en liefdevolle omsigtigheid sy weerstand oorwin en sy vertroue wen.
Twee
In Junie stuur Markus Potsdam Magrieta Prinsloo na die Oos-Kaap om daar ’n nuwe medewerker te werf en met ’n bestaande medewerker te skakel (hy verwys na hulle onderskeidelik as agente Oliver en Green). Voorts is daar ’n ander medewerker, ’n meisie by wie Magrieta moet uitvind of sy nog die mas opkom, dit lyk of sy sukkel.
Magrieta sien op teen die reis, sy is nie seker of haar nuwe antidepressant werk nie. In die Baai wag ’n man en vrou haar in toe sy aankom. Die man hou ’n rekenaartablet omhoog met haar naam daarop. Die vrou dra ’n grysblou jas van ’n goedkoop stof. By haar regtermondhoek het sy ’n onooglike letsel. Dit lyk soos ’n stuk geskeurde materiaal wat slordig toegewerk is sodat die lap op een plek vreemd plooi. Magrieta sit agter, die man en vrou sit voor. In haar regteroor, sien sy, het die vrou ’n wattepluisie. ’n Oorinfeksie of permanent beskadigde oordrom, raai sy.
In Albany-Wes word sy by ’n gastehuis in die dorp afgelaai. Die eienares, ’n bekommerde jong vrou, bied tee en beskuit aan. Sy waarsku Magrieta dat sy nie water uit die kraan moet drink nie, en dat die watervoorraad soms onverwags afgesny raak. Dis koud. Die wind waai. Teen halfses die aand is dit buite so nat en blou dat die wêreld soos ’n enorme akwarium lyk. Sy ontvang ’n whatsapp: Alles is pandemonium. Niemand weet wie in die bed is met wie nie. Xander is skynbaar terug uit Pretoria, minus sy geheue en sy sanity. Maar steeds bruikbaar as ’n figurehead. Sy het nie die geringste idee van wie dit kom nie.
Dis ’n koue nag vol wind en reën. Magrieta spoedlees ’n roman wat sy op die boekrakkie in haar kamer aantref. Dit speel in Tokio af. Sy slaan Endgame van Samuel Beckett oop soos mense die Bybel oopslaan vir ’n rigtinggewende teksvers. Haar oog val op die volgende woorde: “I say to myself the earth is extinguished, though I never saw it lit.”
Ondanks ’n goeie nagrus voel sy die volgende oggend nie goed nie. Sy ontmoet agent Oliver soos afgespreek by ’n coffee shop in die dorp. Sy naam is Jerry Oliver, hy is ’n paleoklimatoloog. Hy is reeds daar toe sy inkom, besig om iets op sy Kindle te lees. Hy is in ’n rolstoel. Markus Potsdam het dit nie genoem nie. Sy het ’n keer ’n roman gelees waarin ’n terreurgroep almal in rolstoele is. Baie gewelddadige groep. Politieke agenda. Sy gaan sit; skud agent Oliver se hand – koel en droog. Ylerige grys hare, snor en netjies getrimde grys baardjie. Hooded oë. Hy bestel wortelkoek en tee. Sy bestel koffie. Sy moet hom werf as medewerker. Hy sal onder meer vir ’n module oor klimaat verantwoordelik wees.
Wat lees hy? Hy lees Heidegger. (Al wat sy van Heidegger weet, is dat hy Nazi-simpatieë gehad het.) ’n Rolstoelterroris met ’n klap weg van die filosofie, dink sy. Sy probeer nie laat blyk dat sy onkant gevang is nie. Nie net daardeur dat agent Oliver in ’n rolstoel is nie, maar ook omdat sy verwag het dat hy dadelik gaan wegval met ’n uiteensetting van sy spesialisgebied – hoe ’n ondersoek na die klimaat van die Kambriese ontploffing lig kan werp op toekomstige klimatologiese verwikkelings op aarde. (Sy’s goed vertroud met die trieks van akademici – steek dadelik hulle kleim af en verdedig dit tot hulle laaste asem.)
Sy moet die gesprek aan die gang hou. Agent Oliver fokus op sy wortelkoek en tee. Effens vyandige uitstraling, as sy dit nie mis het nie. Hoe is die koek? Nie sleg nie. Binne die vertrek is die lig gedemp. Buite is die lug grys. In haar hart en kop is alles ook grys, dink sy. Dalk die nuwe pil. Die grysheid daal uit die hemel neer en sypel die coffee shop geleidelik binne. Dit gaan lê op alles: op agent Oliver, op die ander kliënte, op al die uitgestalde eetware op die rakke, op die tydskrifte, die dag se koerante, die mure, die plakkate van verskillende soorte kase teen die mure, op die vloer, die plafon. Die gewig van die insypelende grysheid dreig om haar longe plat te druk. Sy neem aan Markus Potsdam was al met hom in verbinding, sê sy. Hy knik. En hoe voel hy oor moontlike medewerking? vra sy.
Agent Oliver dep sy mond met sy servet, vou dit op, sit dit versigtig neer en sê: Met alle respek, juffrou, sê jy vir Markus Potsdam, hy kan sy Buro in sy gat steek. Magrieta is ’n paar oomblikke heeltemal uit die veld geslaan. Hoekom het jy dan ingestem om my hoegenaamd te ontmoet? vra sy. Om persoonlik die boodskap oor te dra, sê hy. En nou, as jy my sal verskoon, en hy tel sy Kindle op.
Magrieta staan op, haar bene effens bewerig. Sy gaan sit weer. Wat het jy teen Markus Potsdam? vra sy. Vra hom as jy hom weer sien, sê die man. Jy’t my tyd gemors, sê sy. Hy haal sy skouers op. Sy staan weer op, groet hom nie, en verlaat die coffee shop vinnig. Toe sy buite kom, kyk sy links en regs, en kies ’n roete. Af met die straat, regs op by ’n systraat tot in die hoofstraat, verby King Pie, Checkers, ’n bank, apteek, verby straatverkopers wat horlosies, pette en allerlei ander ware verkoop, bedelaars, vroue met babas op hulle rûe voor die poskantoor.
Tot in die onderdorp hardloop sy, regs van die katedraal verby, voor die sypelende grysheid uit wat dreig om haar in te haal. Haar asem jaag. Daar is iets gewelddadigs in die atmosfeer aan die broei. Die wind begin in rukkerige vlae waai. Die lug is ’n verraderlike pienkgrys, met swaelgeel ondertone. Hierdie deel van die dorp is veel besiger as die bodorp; sy’s op pad na die klein Woolworths-tak om daar ’n reiniger of iets te koop – enigiets. Reiniger, ’n jas, ’n trui, enigiets. Sy haas haar verby winkels soos Edgars en Foschini (met ’n versameling knalrooi, koningsblou en mosterdgeel sintetiese truie in die vertoonvenster), PEP en Jet. Mense, oorwegend swart, drom plek-plek saam op die sypaadjie en stuit haar gang. ’n Vrou sit by iets soos ’n omgekeerde skottelploeg waarop sy wors en uie gaarmaak, die worse soos onbesneë penisse. By ’n deuringang wat lei na ’n trap hou ’n man ’n plakkaat vas met foto’s van goue tande en tande met goue insetsels. Die man lyk nie Suid-Afrikaans nie – Nigeries? (Alle swart verdagtes is altyd Nigeries.) ’n Morose tiener met enorme dye skuur by Magrieta verby. ’n Man wil ’n selfoon aan haar verkoop.
Toe sy gille agter haar hoor, draai sy om, net betyds om saam met ander uit die pad te spring van ’n man in ’n rolstoel wat tierend op hulle afgepyl kom. Magrieta en ’n vrou in ’n mus met faux fur-oorflappe beland byna in mekaar se arms. So ver as wat die man met die sypaadjie afbeweeg, spring mense opsy, skree op die man en vloek hom uit in Xhosa. Hy steur hom nie daaraan nie en verdwyn om die hoek. ’n Oomblik lank het Magrieta gedink dis agent Oliver wat haar verbete agtervolg het, maar besef dit was ’n veel jonger man, met wange pienk van die koue.
Sy gaan terug na die gastehuis en slaap. Sy het ’n afspraak halfvier die middag met agent Green. Sy wag vir hom by ’n coffee shop – ’n ander een as die een waar sy die oggend vir agent Oliver ontmoet het. Ná ’n uur het hy nog nie opgedaag nie, en sy kan hom nie op sy selfoon bereik nie. Die wind waai steeds sterker. Magrieta waai behoorlik deur die dorp – jaspante en serp wapperend in die wind. Vyfuur waai sy by die gastehuis in. Die windsterkte neem toe. Dit begin hard reën. Die wind waai weldra so sterk dat dit lyk asof die bome horisontaal gebuig word. Dit reën onophoudelik. Sy wag vir agent Green om met haar in aanraking te kom. Halfsewe klop die eienares sag aan Magrieta se deur. Hulle het Thaise kos voorberei, wil sy dalk saam eet? Sy is dankbaar vir die uitnodiging.
Ná ete lees sy ’n paar gedigte in ’n klein William Blake-versamelbundeltjie wat sy op die boekrakkie in haar kamer vind. Sy lees onder meer die gedig oor die siek roos. Sy en haar gewese man het na Benjamin Britten se toonsetting daarvan geluister. Sy dink dis ’n gepaste gedig vir die stormagtige nag buite. Sy het per slot van sake ’n spesiale band met die wurm, of dit nou die hart van die roos metafories binnedring of te not. Die wurm bly steeds haar ding, al het sy dit tydelik probeer afsweer.
Die wind waai steeds onverpoos stormsterkte. Die nag waai dit so erg dat sy vrees die dak gaan afwaai. Sy slaap onrustig. By tye dink sy, nou, nóú vlieg die dak af, in hierdie huilende storm, met die onsigbare wurm wat iewers vlie, op soek na die roos se bed van karmosynvreugde.
*
Die volgende oggend is alles stil. Die storm het bedaar. Agent Green antwoord steeds nie sy foon nie. Sy sms vir Markus Potsdam: Green het van die aardbol verdwyn en agent Oliver lees Heidegger.
Potsdam laat weet: Moet jou nie deur die manewales en twyfelagtige leessmaak van agente van stryk laat bring nie.
Haar