Сайланма әсәрләр / Избранные произведения (на татарском языке). Ахсан Баян
Читать онлайн книгу.
Бик зур гаеплебез синең каршыда, балам.
Яшь солдат гаҗәпсенеп карагач, карт тагы сүзгә кереште:
– Алып бабаң – Тау ягының беренче хуҗасы. Ул да игенче булган, җирдән яралган. Берзаман, җир тырмалап йөргәндә, моның чабаталарына туфрак тула да, ул аны чишә дә бушата, чишә дә бушата икән. Һәр чабатага җыелган туфрак тау булып кала икән. Безнең Тау ягы шулай барлыкка килгән.
– Кызык әкият. Ә чыны…
– Әллә ышанмыйсың инде, балам?..
Кәефе кырылып, бабай шактый ара уйланып торды да Тәбрикнең кулларына карады:
– Болары нинди гер?
– Гер түгел, гантельләр.
– Анысы ни дигән сүз?
– Менә зарядка ясыйм шулар белән. Карап тор, бабай. – Һәм ул кулында гантельләрне биетә, әйләндерә башлады: иелеп тә, тураеп та, төрлечә.
Бабай тагын күңеле күтәрелеп көлемсерәде. Тәбрик уеныннан туктагач:
– Ничә килограмм бу гер? – дип сорады.
– Гер түгел, гантель.
– Әйе, беләм, шул… гер… ничә килолы дидең?
– Ике килолы.
– Әйбәт икән.
– Башта кечкенәдән башладым.
– Чуже безнең зәрәдке шәбрәк, улым. Әйдә әле, тот әле менә бу агачны…
Тәбрик юан гына бүрәнәне кулбашына күтәреп, кая куярга белми торгач, бабай бармагы белән күрсәтте.
– Юк, алай түгел, әнә теге станокка сал. Күрәсеңме? Илтә тор шунда. Мин пычкы алып чыгыйм да, икәүләп кисеп-ярып куярбыз. Шуннан да шәп зәрәдке булмас.
Карт крестьян Тугаш белән яшь солдат Тәбрик утын кисә. Бабайның тыны кысыла башласа, ял итә, гәпләшәләр.
Утын сыра кайнату өчен кирәк икән, һәр Чабырның төп эчемлеге шул, имеш. Һәр кадерле кунак сые – өй сырасы… Бабай бүген кояш белән торып, колхоз председателе янына баргач, сыра идеясен колхоз башлыгы бик мактаган, әмма Чабыр мәсьәләсендә партком белән сөйләшергә кушкан. Секретарь исә: «Кунагыбыз ничаклы гына кадерле булса да, онытылып беткән бәйрәмнәрне яңарта алмабыз», – дигән. Сезнеке җитмәсә, Тугаш бабагыз бар бит әле! Тугаш бабалары бердәнбер оныгына әнә шул онытылган матурлыкларга хәтле терелтеп күрсәтергә җыена, һич тә кыенлык туды дип чигенергә җыенмый. Якын-тирә авылларга йөреп, авыл җитәкчеләрен күреп сөйләшергә, кирәксә, район башлыкларының иң кәттәләренә үк барып җитәргә, оныгына барыбер авылның һәм узган, һәм хәзерге ямьнәрен күрсәтеп чыгарга сүз биреп кайткан. Булдыра алсаң, кара, дигәннәр… Оныгы исә, Чабырның нәрсә икәнен белмәс борын, аның барып чыкмасын сизә диярсең, һаман бүтән нәрсә белән кызыксына:
– Мин туганда, син кайда идең, бабай?
– Авылда идем, трутармиядән кайттымые инде.
– Нишләп син мине приютка җибәрттең, үз яныңа гына алмадың?
– Алар миннән син туганны яшерделәр бит. Белгән булсам!..
– Ә нишләп Займищега кунакка килми идең?
– Башта синең анда икәнне яшерделәр. Соңыннан, вафат, диделәр. Фәрхетдин, үги атаң, үзе шулай кайтып әйтте. Әниең шул кайгыдан гына дигәндәй харап булды.
– Ул да ышандымы минем үлгәнлеккә?
– Ышандык инде, балам, барыбыз да ышандык.
– Ә менә минем ышанасым килми.
– Фәрхетдинне әйтәм,