Niggie. Ingrid Winterbach
Читать онлайн книгу.
sien na jong Abraham om.
“Onrustig vanaand, ou Reitz?” vra Ben.
“Aa,” en: “ai tog,” sê Reitz. Vryf met die hand oor sy gesig.
Hy bly lank in die vlamme staar, want agter sy rug en in die skaduwees het hy vermoedens van teenwoordigheid. Van iets troebels wat hy agtergelaat het, maar wat hom mettertyd sal inhaal.
*
Die son kom op. Hulle is die vorige oggend van die boer se plaas weg, en drie dae vantevore van kommandant Senekal se walaer.
Senekal se kommando was die afgelope week of twee, drie in die omgewing van Beaufort-Wes gebaseer, nadat hulle sedert Oktober van die vorige jaar ’n aantal kere sonder sukses by generaal Smuts tydens een van sy invalle in die Kolonie probeer aansluit het. Nadat hulle hom in Desember weer in die omgewing van Vanrhynsdorp misgeloop het, en na die skermutseling met die Engelse by Allesverloren kort daarna, het Senekal skynbaar moed opgegee en sy soektog na Smuts laat vaar.
Ben en Reitz kon nie besluit wat die ergste was nie: die vergeefse rondswerwery agter Smuts aan, of die vasstaan op een plek daarna.
Die vier van hulle is op pad om jong Abraham na ’n gunstiger omgewing te bring – na sy moeder op Ladybrand – as sy haar nog daar bevind.
Kommandant Senekal (sy oë agterdogtig vernou; sy kop in ’n wolk tabakrook gehul) het sy toestemming hiervoor gegee, op voorwaarde dat hulle op pad ’n brief aan generaal Bergh oorhandig. Die generaal hou hom iewers in die Kolonie naby die Oranjerivier in die omgewing wes van die Skeurberge skuil.
Toe hulle vertrek, oorhandig Senekal aan hulle ’n verseëlde brief vir die generaal en ’n kaart met aanduidings hoe om by sy kamp uit te kom.
Willem Boshoff is ’n man van in die vyftig – die oudste van die vier. Hy is groot van gestalte. Gewigtig, stadig, statig. Hy praat min. Sy oë is helder soos water. Voor die oorlog was hy posmeester op sy tuisdorp. Hy het Abraham onder sy vlerk geneem die dag nadat Abraham se ouer broer langs hom doodgeskiet is by die slag van Droogleegte. Sedert dié dag het jong Abraham nie weer ’n verstaanbare sin kon sê nie.
Abraham Fouché kan nie ouer as twintig wees nie. Sy jeug is daarmee heen. Wie weet hoe sy lewe onder gunstiger omstandighede daar sou uitsien?
Reitz Steyn is lank, met ’n traagheid en aarseling in sy bewegings. Sy gelaatskleur is rooi en sproeterig. Sy ooglede is swaar, sy mond sensueel en geneig tot pruilerigheid, wat miskien die indruk kon skep van iemand wat oordrewe op die plesier van die sintuie ingestel is. Maar wat dan van die onderliggende senuweeagtigheid, die skugterheid in sy omgang met mense?
Ben Maritz is korter as Reitz, van middelmatige bou, met ylerige donker krulhare en ’n breë, oop voorkop (verbasend sterk gelyn vir ’n man van sy leeftyd). Hoewel sy glimlag ironies is, is die uitdrukking in sy oë verrassend sag en meelewend. Aan sy ongewoon ekspressiewe neusvleuels is sy reaksie op ’n situasie soms af te lees. Nie ’n persoon wat homself voorop stel nie; iemand van wie die energie spontaan uitvloei na die wêreld óm hom.
Ben is ongeveer vyf en veertig jaar oud, Reitz ’n jaar of drie jonger.
Hulle deel ’n hartstog vir die natuurlike wêreld. Hierdie gedeelde hartstog het die basis van hulle vriendskap gevorm – toe hulle toevallig saam by die Lichtenburgkommando onder kommandant Celliers beland het, nadat hulle aan die begin van die oorlog elk by ’n ander kommando aangesluit het.
Albei is sedert hulle jeug besig met waarnemings en optekenings van die natuur. Ben is so lank hy kan onthou al bedrywig met die bestudering en versameling van plantjies en insekte; altyd op soek na nuwe spesies. Hy is aan die South African College in Kaapstad in die natuurhistorie opgelei en Reitz in Engeland as geoloog. Hy was in Johannesburg as myngeoloog werksaam, alvorens hy hom in Pretoria gevestig het, waar hy besig was met ’n optekening van die geologiese kenmerke van die Middelveld toe die oorlog uitgebreek het.
*
Vroegoggend ril hulle, trek die baadjies stywer om die skouers, wanneer die koue oggendluggie agter op hulle nekke en op hulle wange en ore kom lê. Sit hulle tog voort op die tweede oggend.
Aanvanklik is hulle geselserig. Maak praatjies. Bewonder die landskap wat skynbaar eindeloos voor hulle uitstrek. Die lang gras is wuiwend. Klipkoppies voor hulle en lae berge wat soos molshopies in die verte opstoot.
Ben wys hier op ’n struik en daar op ’n voël.
Oordag word dit steeds behoorlik warm.
Oor die middaguur rus hulle in die skadu van ’n boom.
Reitz bekyk die grond aandagtig, op die uitkyk vir ’n ongewone klip, of fossiel.
Ben Maritz maak ’n tekeninkie van ’n peul. Bekyk ’n plantjie. “Aasbloem,” sê hy.
Jong Abraham sit regop met sy rug teen die boom. Houterig soos ’n pop. Willem spreek hom salwend dog ferm aan, probeer hom kry om iets te eet en te drink. Uit sy eie het die jonge skynbaar nie meer aptyt nie.
Hulle raadpleeg die kaart. Nog geen herkenbare bakens in die omgewing gevind nie. Maar volgens Willem se kompas beweeg hulle nog in die regte rigting. Noordoos.
In die agtermiddag is hulle stiller. Groot wolke beweeg oor die landskap.
Op ’n afstand sien hulle ’n trop wildsbokke. Hulle sien dassies op die los rotsblokke en een of twee springhase.
In hierdie omgewing sou hulle dus van vleis verseker wees, wanneer die biltong en meel wat die boer vir hulle saamgegee het, op is.
Skemer saal hulle by ’n lae koppie af. Skuil soos die vorige aand onder die oorhang van ’n rots, aan die kant van die koppie. Elkeen hol vir homself ’n slaapplek langs die vuur uit.
Hulle maak pap. Eet in stilte.
Na ete lees Willem uit die Bybel voor. Hy lees Spreuke 3 voor en doen daarna ’n gebed.
Voor hy gaan slaap, maak Reitz aantekeninge in sy joernaal, soos elke aand. In vergelyking met die Kaapsisteem, wat tydens die halfskemer, leë voorwêreld van die Devoon tot stand gekom het, is die Karoosisteem jonger, en onvoorstelbaar waterryk tydens die Perm- en die Triastydperk, met ’n oorvloed aan plante en diere, skryf hy. Dit is gevorm na wydverspreide vergletsering, gevolg deur ’n lang tydperk van mere, deltas en moerasse, wat tydens die Trias in woestynagtige en vulkaniese toestande geëindig het. Dit bly steeds verwonderlik, skryf hy, die talle oorblyfsels van die vroegste en mees primitiewe soogdiervoorgeslagte wat moes behoue gebly het in die grond onder ons voete – in die rotslae van die Beaufort-, Ecca- en Stormbergseries. Soveel geheime wat die aarde nog moet prysgee. Soveel wat ons nog omtrent haar verborgenhede te wete moet kom.
Omdat die oorhang en koppie min skuiling bied, slaap hulle nie gerus nie. Tot onlangs het hulle nog die beskerming van die groter getalle van die kommando geniet. Nou is hulle op hulle eie. Oordag in hierdie oopte is hulle ’n teiken vir wie ook al sin het om hulle op ’n afstand in te wag en geluidloos te oorval.
Reitz bly steeds onder die indruk van die boer se verhaal van sy afgestorwe eggenote en van sy droom van die triekstervrou. Hy kan nie sê op watter manier die verhale by hom aanklank vind nie. Hy weet alleen dat hy daarvan onrustig geword het.
*
Die oggend van die derde dag breek glorieus op die horison. Skoonheid om die keel van toe te knyp.
Vroegoggend is daar ’n geniepsige koelte in die lug. Hulle raadpleeg die kaart. Volgens berekening behoort hulle teen dié tyd al een van die bakens teëgekom het. So nie is hulle verdwaal. Of Senekal het hulle ’n streep getrek.
Soos hulle verder gaan, bekyk hulle die omgewing met selfs groter aandagtigheid as die vorige dag.
Die landskap is steeds aan die verander. Doringbome en struike word minder; die wuiwende gras maak plek vir lae bossies en kleiner struikgewassies.
’n Voël roep: kek-kek-kek-kek. Die blouvalk, sê Ben.
’n Ander voël roep: lielielie-leeeei. Die sandhoender, sê Ben.
Af