Ester. Kerneels Breytenbach
Читать онлайн книгу.
En die uiteinde, hierdie treinrit.
Onthou, hierdie gedagtes het soos mis deur die berkebosse van haar jeug beweeg – nog voor die treinrit begin het, terwyl Jurie Kimberley en Daveltjie die stoom opgebou het vir die vertrekslag.
Mevrou Denk het met haar rug in die rigting van die lokomotief gaan sit. Buite, aan die ander kant van die perron, het sy ’n wielklopper gesien wat besig was met die wiele van die lokomotief wat afgehaak is. Hy het van wiel tot wiel beweeg. Elk met sy hamertjie geslaan, aandagtig geluister na die klank wat dit maak. Uiteindelik was hy tevrede. Hy het hand op die perronskouer op die loopvlak gespring en met die perron af verdwyn. Natuurlik het sy gehoop dat hy die prosedure met hul trein sou herhaal – dit sou net haar geluk wees as die trein onklaar raak tussen Windhoek en Mariental. Dis ’n dorre honderd en sewentig myl wat hulle moet aflê voor hulle die aand in Mariental sou aankom.
Sy hoor ’n klop aan die kompartement se deur. Voordat sy kan antwoord, het AO Bergman die deur oopgemaak en sy voete oor die drempel geskuif. “Ek het advies, voordat ons ry.”
Hul oë het weer gesluit in die aanblik, sy wat swyend wag dat hy voortgaan.
“As die trein teen ’n opdraande sukkel, moet u die vensters toemaak.”
“Ja?”
“Die trein begin dan stadiger beweeg, en die roet waai by die venster in.”
Hy het haar mondhoeke sien trek. Irritasie of verveling?
“Maar ek mag die venster andersins open?”
Is dit ’n sweem van sarkasme wat hy in haar stem bespeur? Ja? Natuurlik. “U mag die venster andersins open. Trouens, ek kan dit aanbeveel. Dit gaan nog baie warm word op die vlakte, al is dit winter. Vannag sal dit anders wees.”
“Dit glo ek ook.”
“Nou goed. Die trein stop net agttien minute lank in Windhoek. Ons sal binnekort weg wees.”
Bergman is by die deur uit voordat sy iets kan sê.
Sy gaan staan in die deur van die kompartement. Kyk na die sitbanke, die wasbak wat diens doen as tafeltjie tussen die sitbanke. Sy neem haar drie hoeddose en plaas dit op die netrak bokant die sitplekke. Ons Duitse spioen. Wat sou haar gemoed kwel, hier waar sy haar hoedjie afhaal, op die sitbank neergooi? Die wa is haar woning nie. Hoekom sou sy moeite doen? Alles is verby, en wat in Kaapstad op haar wag, is net die vryf van sout in haar wonde. Wat is die ergste wat met haar kan gebeur?
Gans niks? Die ergste het reeds gebeur. Die Geallieerde magte het die oorlog gewen. Die Vaderland is nie meer nie.
Sy hoor die fluit, en dan die gegly van die lokomotief se wiele soos wat hulle traksie op die spoor probeer vind. ’n Siddering beweeg van trok tot trok, namate die wiele vasbyt aan die staalspore. Sy sien deur die venster hoe die perron begin verbygly, en uiteindelik in die verte agtertoe verdwyn.
In sy kompartement hou AO Bergman se leeswerk sy aandag net met rukke. In Windhoek was die stasie, in die woorde van brigadier Butler, syne. Nou is die trein in dieselfde trant sy eiendom, om mee te maak soos hy goeddink, totdat hy Dinsdagoggend vir mevrou Denk van die trein af begelei en vergesel na die Parlementsgebou. ’n Kwartier buite Windhoek, met die Auasberge in die verte sigbaar, klop AO Bergman met afwagting aan haar skuifdeur. Hy wag vir haar om oop te maak, maar hoor net hoe sy hom toestemming gee om binne te kom.
Hy skuif die deur oop. Mevrou Denk sit nog presies waar hy haar gelaat het. Al wat verskil, is haar hoedjie, wat nou op die sitplek langs haar lê.
Hy sien alles raak – haar bene lank vorentoe gestrek, naas mekaar, die regop houding van haar bolyf, haar gesig. Alles verbygaande dinge, sou hy toegee, maar daardie gesig, die matelose skoonheid. Die oë wat lui aandag skenk aan alles, net om lewendig te flikker wanneer iets haar aandag gryp. Die mond so wyd, maar met kunstige gebruik van grimering lyk dit kleiner, ’n amperse pruilmond.
Hy staan sprakeloos na haar en staar. Hy worstel met ’n gevoel wat hy nie ken nie. Paniek. Die vrees dat hy haar sal verloor sodra sy opdrag uitgevoer is. Dat hy haar reeds verloor het.
Sy sê niks, kyk hom net aan, mis niks nie.
AO Bergman voel hy begin bloos. “Ek kom om u touwys te maak vir u etes,” sê hy. Sy woorde voel vir hom skielik só sonder gesag.
“Touwys?” Sy kyk op van sy oë na sy hare, asof sy nie belang stel in sy antwoord nie.
En dan, effens aspris: “Of wil u my die vreugde van my eensaamheid ontneem?”
Nogtans staan sy op. Reik hom eers die hand, sodat hy haar vastigheid kan bied met die beweging, en kom dan soepel en elegant orent. Haar rug fier, haar nek wat uit haar skouers rys. Haar hand wat in die AO s’n talm voordat sy haar vingers onttrek.
Hy moet ’n tree agteruit gee, na die gang. Sy slaan ’n trotse figuur hier langs hom, onwrikbaar. Hy bewonder wéér die lang lyn van haar rug en heup tot dit versmelt met die spiere van haar bobeen, in haar verbygaan en afstap in die gang.
Maar hy moet haar terugroep, moet ons AO. Hy het na die verkeerde rigting in die gang geretireer en sy is nou op pad na die bagasiewa.
Sy talm ’n oomblik lank langs hom, haal diep asem en skuur dan verby in die ander rigting. Sy gaan staan, kyk oor haar skouer na hom. “Dit had sekerlik nut,” sê sy sag en beloon hom met ’n glimlag.
Wanneer mevrou Denk die eetwa betree, is die AO steeds bloedrooi in die gesig.
By die ander punt van die gang aanskou konstabels Fitzsimmons en Bentley die toneeltjie maar weet van beter as om nou enige opmerkings te maak, tewens, dit is eers wanneer hulle terug is in Pretoria, meer as twee weke later, dat hulle in hul eiesoortige wysheid dit gerade ag om hul waarnemings met enigiemand te deel, en toe was dit reeds te laat.
Al wat hulle nou geregistreer het, is die veerkrag en soepelheid van haar tred, langer treë as wat vrouens normaalweg op die skommelende vloere van treine waag.
Die Duitse spioen is verbaas oor die netheid van die eetwa. Sou sy dit dan nie raaksien nie, ná soveel jaar op die plaas, hierdie tafels met regte stoele, wit damas-doeke en silwereetgerei. Regte silwer, merk sy wanneer Bergman haar by een van die tafels laat aansit. Geen gaasdoeke wat die vlieë, lui en fluks, moet weghou nie. ’n Vorm van spesiale dispensasie moet geld, meen sy. Hulle is die enigste gaste in die eetwa.
Buite streep die winterlandskap verby. Doringstruike, knopperige doringbome, grasveld en die groot toevlug vir mens en dier in somertye, naamlik die alleenstaande kameeldorings met hul sambreelboskasie en knopperige dorings. Sy het lief geword vir hierdie land, waar daar oënskynlik geen duidelik onderskeibare jaargetye heers nie. Winters is kouer snags – baie koud, maar bedags breek die son deur en is die getye baie eenders. ’n Mens moet met aandag let op die kleure van die veld om te sien dat die winter wel ’n tydelike einde gebring het aan die lewensap wat somers so wonderlik deur blaar en tak bruis. Sy is versot op die manier waarop die son bedags die kale heuwels bak. Sy het geleer om die koel bries van die namiddag na waarde te skat, oomblikke wanneer die barheid van die landskap onverwags verkleur, met ’n pienkerige blos op die grou gelaat afskeid neem van die son. Die trein klim nou vanaf Khomas deur die poort van die Auasberge na die hoër, kouer wêreld agter die bergreeks. Vaal, nader aan kleurloos die amperse grasveld. Maar haar oë soek, soos op Mecklenburg, die einders, dáár waar die felheid plek maak vir sagter pastelkleure, waar die natuur in harmonie verkeer met die bloue koepel van die hemele …
’n Kelner meld hom aan. “Iets te drinke?” vra hy op Afrikaans.
Sy kyk na Bergman. “Henkell Trocken?” Met ’n wenkbrou wat spelerig omhoog lig, die lyn daarvan sonder enige hulp van grimering skerp afgeëts teen haar vel.
Hy proes, ’n skeut lug wat uit sy mond ontsnap. “Net water, asseblief.” Hy leun effe na vore. “Ek sal u nie blootstel aan die soet vonkelwyn wat hulle in die plek van Henkell het nie.”
“Heksedrek!” roep sy uit.
Sy moes dit seker voorsien het. Die oorlog se skade neem lank om uitgewis te word. Sonder die