Таайбараҥ. Венера Петрова
Читать онлайн книгу.
өссө… ынырыктык баҕардым.
Урукку-хойукку сити түгэҥҥэ силбэһэн биир минньигэс буолла. Аанчыкка суох Анна Афанасьевнаҕа баара, эмиэ да урукку Аанчык эр киһи элээмэтин мин аҕай дэттэ. Тыын быһаҕаһынан тыына-тыына: «Өссө!» – дии-дии өрө татакалаан бара сыһартан нэһиилэ туттунара хайдахтаах да хайҕалтан, аатталтан ордук күүстээх. Киһитэ син саныыр санаалааҕа буолуо да, эр киһи диэн киниэхэ иһэ-таһа таабырын, букатын туһунан элэмиэн. Бэйэтин ис өттүгэр араас өҥүнэн арылыйа оонньуур аан дойдутун эрэ өрө тутар. Оттон эр киһи? Саныыр санаалааҕа буолуо дуо?
Кини санаатын сах сиэтин. Атына наада билигин…
Иһэ-таһа таабырыны, оттон, хаһан таайа оонньуубут? Тук-тук, ээй, эр киһиэ, бааргын дуо?
Күн аайы арааһа атынынан солбуллубут. Киһитэ аны дуоспуруннаах. Уонна? Эркин курдук эрэниэ этэ дуо, бу билиҥҥитин?
Эркин курдук эрэнэр туох үчүгэйдээх үһү. Дьахтара бүк эрэнэр киһититтэн хал буолан халбарыйдаҕа ол. Ытыс үөһэ сырытыннарбыта да быыһаабатах, тарбахтарынан да таарыйыстахтарына уокка оҕустарбыкка дылы буолар «уостубат тапталлара» да аахсыллыбатах. Сыһыан диэн оонньуу эбит буоллаҕына, сайдан иһиэхтээх. Тохтоло суох сайдан ханна тиийэҕин? Сайдыбыт таҥнары сурулуо турдаҕа. Оонньуу саҥардыллан иһиэхтээх. Киһи диэн кыылтан уратыта диэн сонумсах.
Бас иһинээҕи балыыҥка бэрт баҕайыны бүөлүү түстэҕэ үһү. Уоту умулларан баран утуйардыы, санааны кыйдаан баран таптаһыллыахтаах быһыылаах.
Анна Афанасьевна бэлиэр утуйбут иһэ-таһа таабырын киһитин, дьэ, имэрийэрэ киирдэҕэ үһү. Кыахтааҕа буоллар, утуйа сытар уолаҥҥа анаан ода суруйуо эбит. Дьэ, субу түгэҥҥэ кинини баҕаҥ хоту таптыаххын сөп. Оҕо оннугар оҕо, оонньуур оннугар оонньуур киһигин. Санааҕынан былыр үйэҕэ айбыт минньигэстэй тылларыҥ, дьэ, сааһыланан салгыҥҥа суруллуохтара. Эйиэнэ эрэ буолан ылбыт эр киһигин хоһуйаллар эрээри, эн фантазияҕынан тупсарыллыбыт уобараһын өссө киэргэтэн биэриэхтэрэ. Утуйа сытааччыга илэ хаһан да хатылыаҥ суоҕа ити кистэлэҥ тыллары.
Ол уобарас баҕаҥ хоту эйиэнэ эрэ. Эн ити баар эрээри – суох, суох эрээри – чап-чараас баарамайы таптыырыҥ буолаарай? Эр киһи алыс тупсарыллыбыт куоппуйатын?
Аанчык улахан эрэйинэн уолун син умна быһыытыйбыт да буоллаҕына, ити уобараһыттан кыайан босхоломмотох эбит. Ол иккис күлүк курдук батыһа сылдьыбыта. Кыыс иккис илэтигэр – түүл-бит саарыстыбатыгар – кини эрэ баарга дылыта. Сороҕор дьүһүн кубулуйан ылара, атын ааттанара, хайа эрэ киһи сэбэрэтин уларсара. Илэ эмиэ оннуга. Атын эр киһи иһигэр кытта киирэн, Аанчык хараҕын баайара. «Барытыгар, барытыгар эн эрэ…». Эбэтэр суос-соҕотоҕун сыттаҕына, субу аттыгар баар буолан хаалара. Ол – арыый да кэлин этэ. Эт бэйэтэ суох эрээри, эйигин дьоллуур. Сытыы минньигэһи кини эрэ бэлэхтиир. Көстүбэт дьол… Эн бүппэт дьолуҥ. Эйиэхэ бэйэҕэр баар, эргийэн кэлэ турар. Санаанан айыллыбыкка дылы да, били кыайан кыйдаабат, мэһэй-таһай эрэ буолар санааҕын биирдэ сотон таһаарар.
– Оо…
Хайдах кыалларынан чуумпутук буола