Таайбараҥ. Венера Петрова
Читать онлайн книгу.
Хайа дьоллоохтор маннык дьолго түүн аайы тиксэллэрэ эбитэ буолла. Сүүрбэ сыл сүтэрэ сылдьыбыт дьоло төһө уһуой? Сымнаабыт, сылаанньыйбыт дьахтар имэрийэрэ-томоруйара, дьэ, киирдэ. Таарыйар-таарыйбат тарбахтарыттан саҕалаан эт-этэ барыта дьырылаан барда. Сиппит-хоппут эр киһи түөһүн быһыытын батыһа айаннаата, тугу эрэйэрин суруйа-суруйа, улам аллара диэки сыҕарыйан истэ. Хараҥаҕа киһитэ уол уолунан буолан ылла. Быыппастыгас быччыҥнанна, иҥиир-иҥиирэ барыта тилиннэ. Оччотооҕуга уол кэмин иннигэр, ситэ-хото сатаан, быыс булла да, хачайданара. Бэйэтин аһара көрүнэрэ. Этин-хаанын эрчийэн-эрчийэн кэлин төһө баараҕадыйа сылдьыбытын көрөр дьолго Аанчык тиксибэтэҕэ. Кини билэр доҕоро саҥа эт тутан эрэрэ, билигин онто бэлиэр кэхтэн эрэрэ хомолтолоох. Номох буолбут ойоҕо киһитин өй-санаа, майгы-сигили өттүнэн сиэрэ суох эллээн, эт бэйэтин самнары баттаан кэбиспит баҕайы дуу? Анна хос эрчийэн киһитин өрө тартаҕына?
Ол ыккардыгар таайыгас тарбахтар тиийиэхтээх сирдэригэр тиийбиттэр. Таҥас курдары бигээн көрөн баран, тула көтөн, эр бэрдин киэнин эргийэн эрэллэр. Ол түөс быһыыта, эҥин иҥиир-быччыҥ диэн, бу кыраттан тутуллан турар аан дойду. Ону бэркэ билэр тарбахтар көҥүл көрүлүүллэр, Анна Афанасьевна уруккуну-хойуккуну дьүөрэлии тутан, ону-маны санаан алдьанарыттан эрэ тутуллубаттар. Таарыйдыҥ да, утуйа да сытан уһулу ойон турар уол аны суох.
Дьахтар тарбахтаах эрэ үһү дуо, бүтүн бэйэтэ иитиллэн, имэҥирэн киирэн барда. Хайдах ууруон-сыллыан билбэт үлүгэрэ. Ханта да минньигэс, киһи имэрийдэр имэрийэ туруон курдук эттээх-сииннээх этэ. Кытаанах эрээри – сымнаҕас, намчы, нарын бэйэлээҕи уһун түүнү быһа да таптааҥҥын уоскуйуоҥ суоҕа.
Кытаанахтык да утуйар эбиккин. Сүгэр-көтөҕөр үлэ кэнниттэн өссө син этэ. Бу кэриэтин салгыҥҥа уруһуйдаммыт улгум уобараһын кытта тутустар, туох эмэ тыас тахсыа эбитэ буолуо.
Үөрүйэх тарбах атын сир диэки айанныыр. Былыр үйэҕэ тэрбэйбити таарыйыахча таарыйбакка ынчыктатар. Сонно тута фантазия иһинээҕи эр бэрдэ бэлэм буолбут дьахтары тыын быһаҕаһынан тыыннарар, өрүтэ мөҕүстэрэр. Онтон кыра бэйэтэ эт курдат бөлтөйөн тахсыбыты тарбах төбөтө таба таайан өй-мэй буолан эрэр дьахтары татакалатар. Бу чугаһаабыт итии долгун төлө биэрэрэ буолла. Өссө кыратык… Туох барыта тохтоон ылар. Онтон эмиэ. Атыннык, аргыыйдык…
– Аа! – өрө көтүөхчэ.
Ыгыллан иһэн, дьэ, биэрээри гыммыта атын күүскэ баһыйтарда. Өйдүөн-дьүүллүөн ыккардыгар, ыпсан эрэр суолу күүһүнэн киэптээн көстүбэт ким эрэ киирэ-тахса айбардаата, алыстаахтык аймаата. Ону күүппэтэх эрээри, түллэрэ бу кэлбит ханна барыай – хардарда, хаста эмэтэ хатыланна, хатаннык хаһыытатта. Ис-иһинээҕитэ барыта биирдик ибирдээн иһэн, хам ылыахтыы хатанна, оборон ылыахтыы обуйуктанна. Төлө биэрэн иһэн төнүннэ. Онтон эмиэ, эмиэ – бүттээ-бүттэ…
Уһуутатар уһук түгэн дьиҥ бэйэҕин уһугуннарар. Кыл мүччү түгэҥҥэ олох улуу суолтатын арыйыахча арыйбаккын. «Бу кэннэ өлүөххэ да син», – санаата саҥа таһаарар быһыылаах.
– Аанчык, мин эйигин…
Арба, киһилээх этэ дуу.
– Тугу